Stanisław Dauksza

Z Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Stanisław Dauksza
dziennikarz, publicysta, dramaturg
brak zdjecia
Data urodzenia 1 kwietnia 1918
Miejsce urodzenia Wilno
Data śmierci 7 listopada 1989
Miejsce śmierci Gdynia
Miejsce spoczynku Cmentarz Komunalny w Sopocie


Stanisław Dauksza (1918-1989) – dziennikarz, publicysta, dramaturg

Życiorys

Stanisław Dauksza urodził się 1 kwietnia 1918 roku w Wilnie. Był synem kolejarza, Michała Daukszy, i Marii z d. Mateli. Wychowywał się we wsi Wejszyce w okolicach Wołkowyska (obecnie Białoruś). Aby pomóc w wychowaniu trojga rodzeństwa (siostry Helena i Bronisława, brat Józef), jako nastolatek, w celach zarobkowych, wstąpił do orkiestry wojskowej III Pułku Strzelców Konnych w Wołkowysku. Po ukończeniu w Wołkowysku szkoły o specjalności handlowej postanowił zdawać do szkoły dla podchorążych, jednak wybuch II wojny światowej zniweczył te plany. W czasie okupacji pomagał ojcu na kolei. W 1940 roku dostał się do radzieckiej niewoli. Przebywał w areszcie w Mińsku. Niedługo po zwolnieniu poznał Irenę z Puchalskich, z którą 25 kwietnia 1943 roku wziął ślub w Grodnie. Do wyzwolenia zamieszkiwał w Wejszycach. W styczniu 1945 roku wraz z żoną i jej rodzicami został repatriowany do Włocławka.

W lipcu 1945 roku wyjechał do Szczecina, gdzie z Państwowego Urzędu Repatriacyjnego otrzymał mieszkanie przy Gabelsbergerstraße (obecnie Pocztowa) 7. Początkowo wraz z żoną prowadził niewielki sklepik. W 1945 roku został magazynierem na kolei (DOKP Szczecin). Wkrótce przeniósł się do portu. Najpierw pracował jako robotnik portowy, a później jako spedytor w międzynarodowej firmie spedytorskiej C. Hartwig - Szczecin. W marcu 1947 roku został członkiem Związku Zawodowego Marynarzy i Portowców. Rozpoczął studia w Akademii Handlowej, których jednak nie ukończył.

Pracując w porcie, rozpoczął współpracę z Rozgłośnią Polskiego Radia w Szczecinie. Od 16 lutego 1953 do 30 listopada 1963 roku był zatrudniony w Redakcji Morskiej PR. Od 1 grudnia 1953 do 17 lipca 1958 roku kierował tą redakcją. Był autorem pierwszego w historii Rozgłośni Szczecińskiej reportażu radiowego z uroczystości wodowania statku w Stoczni Szczecińskiej (1954). Należał do ekipy sprawozdawczej z pochodów pierwszomajowych. W maju 1955 roku został zamustrowany na statek s/s „Fryderyk Chopin”. Tu zainaugurował działalność ekspozytury Polskiego Radia Szczecin na Morzu Północnym. Z pokładu statku nadawał dla rybaków audycje, serwisy prasowe i koncerty życzeń. Stworzył radiowy most pomiędzy załogami statków na dalekomorskich łowiskach i ich rodzinami na lądzie. Był jednym z pomysłodawców popularnej cyklicznej ogólnopolskiej audycji Dla tych, co na morzu.

Prowadził akcję na rzecz przywrócenia do pracy marynarzy zwolnionych ze względów politycznych (1945-1956). Optował na forum ogólnopolskim za rozbudową polskiej floty handlowej i powołaniem na stanowisko ministra gospodarki morskiej prof. Stanisława Darskiego. W 1957 roku współtworzył Związek Zawodowy Marynarzy.

Jako prozaik zadebiutował w 1952 roku tomikiem nowel Nad Odrą. Był autorem cyklicznych Szkiców portowych, które publikował w prasie (m.in. w „Głosie Koszalińskim”), oraz Opowieści Neptusiowych. Owocem jego zainteresowań literackich były również sztuki, które napisał dla szczecińskich teatrów amatorskich. Dzieciom z podwórka przy ul. Pocztowej, przy której mieszkał, poświęcił opowiadanie Mieszaniec.

W drugiej połowie lipca 1958 roku wyjechał do Trójmiasta. Był pomysłodawcą powołania do życia nowego czasopisma „Tygodnik Morski”, które powstało z połączenia fachowych pism morskich: „Głosu Portowca”, „Steru” i „Rybaka Morskiego”. W wydawanym przez gdyńskie Wydawnictwo Morskie tygodniku objął stanowisko redaktora naczelnego (od 16 lipca 1958 do 31 marca 1963). Od 1 kwietnia 1961 do 1978 roku był redaktorem naczelnym miesięcznika „Namiary” Polskich Linii Oceanicznych w Gdyni.

Był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej, a po 1948 roku Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Należał do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, przy którym współtworzył Klub Publicystów Morskich. Był sekretarzem Polskiego Towarzystwa Nautologicznego (Oddział w Szczecinie).

Działał społecznie i na niwie sportowej. Będąc miłośnikiem turystyki rowerowej, założył klub rowerowy „Kręcinogi”. W ramach „Roku turystyki rowerowej marynarzy i rybaków na świecie” (1976) jako członek załogi statku m/s „Wyspiański”, na prototypowym rowerze „Polocean”, ze Zjednoczonych Zakładów Rowerowych „Romet” w Bydgoszczy, przebył liczącą około 5 tys. km trasę po Europie (NRD, RFN, Holandia, Belgia, Portugalia) i Ameryce Południowej (Kolumbia, Ekwador, Peru, okolice jeziora Titicaca). W lipcu 1984 roku wraz z grupą rowerową złożył w Watykanie wizytę papieżowi Janowi Pawłowi II.

Jego starsza córka Maria Dauksza jest obecnie emerytowaną nauczycielką, instruktorką ZHP i turystyczną przewodniczką młodzieży. Młodsza córka, Anna Dauksza-Wołkowicz, do emerytury była aktorką i solistką Teatru Muzycznego w Gdyni.

Zmarł 7 listopada 1989 roku w Gdyni. Został pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie przy ul. Malczewskiego 31.

Z rodzinnego archiwum

  • Dauksza Stanislaw02a.jpg
  • Dauksza Stanislaw04a.jpg

  • Zawarcie związku małżeńskiego w Grodnie (25 kwietnia 1943)

  • Pracownicy DOKP Szczecin pod dekoracją wykonaną przez stojącego z prawej strony Stanisława Daukszę (1945)

  • Stanisław Dauksza (z lewej) z żoną Ireną i przyjacielem - Szczecin (koniec lat 40.)

  • Ze Stanisławą Fleszarową-Muskat. Pierwszy z prawej p. Jabłoński z Wydawnictwa Morskiego



Dokumenty (wybór)

  • Odpis aktu urodzenia

  • Karta rejestracyjna (18 lipca 1945)

  • Dokument o przyznaniu mieszkania przy Gabelsbergerstraße 7 w Szczecinie (27 lipca 1945)

  • Zaświadczenie Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w Szczecinie (27 września 1946)

  • Zaświadczenie o przynależności do Koła Młodych przy ZLP w Szczecinie (16 kwietnia 1951)

  • Dokument o przyznaniu odznaki Gryfa Pomorskiego (22 lipca 1957)



Twórczość

Audycje radiowe (wybór)

  • 1954 – Wodowanie s/s „Malbork” - prem. 30 listopada
  • 1955 – Twardy kark (reportaż)
  • 1956 – Audycja okolicznościowa w związku ze śmiercią Bolesława Bieruta (wspólnie z Zdzisławem Kunstmanem) - prem. 4 marca
  • 1956 – Kto winien? - prem. 28 marca
  • 1957 – Granica (reportaż) - prem. 11 czerwca


  • Scenariusz reportażu Twardy kark (1955)

  • Scenariusz reportażu Granica (1957)

  • Nowela radiowa Promień i serce



Sztuki teatralne

Tytuł Reżyseria Wykonawcy Miejsce Data
Bandera na trap Feliks Pluszyński Świetlicowy Zespół Teatralny Związku Zawodowego Transportowców przy C. Hartwig Szczecin sala Teatru Współczesnego 11-18 maja 1950
Szkice portowe 1950
Zielone ulice 1952
Wineta 1954



  • Teczka z maszynopisem sztuki Bandera na trap (1950)

  • Afisz teatralny do sztuki Stanisława Daukszy wystawionej w Szczecinie przez zespół amatorski (1950)

  • Maszynopis Szkiców portowych (1950)

  • Okładka maszynopisu sztuki Zielone ulice (1952)

  • Strona tytułowa maszynopisu sztuki Zielone ulice (1952)



Artykuły, reportaże i opowiadania w prasie (wybór)

  • 1951 – Azor; Zosia goniec, „Życie i Kultura” - dodatek tygodniowy „Głosu Szczecińskiego” 1951 nr 21
  • 1955 – Wacek (opowiadanie), „Życie Kulturalne Wsi” 1955 nr 2, s. 2-3
  • 1956 – Gdzie gospodarz?, „Po Prostu” 1956 nr 26, s. 3
  • 1956 – Bajka o morskiej kurze (reportaż), „Ziemia i Morze” 1956 nr 1, s. 1 i 5
  • 1956 – Gnom (opowiadanie), „Ziemia i Morze” 1956 nr 8, s. 2-3
  • 1956 – Co robić dalej? (współautor Władysław Czaja), „Ziemia i Morze” 1956 nr 28, s. 2 i 7
  • 1957 – Twardy kark (reportaż), „Ziemia i Morze” 1957 nr 9, s. 6-7
  • 1957 – W sprawie mapy (list do redakcji), „Ziemia i Morze” 1957 nr 12, s. 7
  • 1958 – 100 lat Hartwiga, „Kurier Szczeciński” 1958 nr 146, s. 3
  • 1960 – Śmierć widma; Do you understand?; Szczerbate dni (z cyklu: Szkice portowe), „Bandera” 1960 nr 31
  • 1960 – Zapomniana legenda, „Głos Koszaliński” 1960 nr 19, s. 3
  • 1960 – Pikuś majstra Mrożka, „Głos Koszaliński” 1960 nr 193 z dn. 13-14 sierpnia
  • 1960 – W poszukiwaniu lepszych dróg (współautor Zygmunt Makowski), „Tygodnik Morski” 1960 nr 3, s. 1 i 3
  • 1962 – Kolorowe fotografie (reportaż), „7-my Głos Tygodnia” z dn. 16 września 1962, s. 5
  • 1962 – Mieszaniec (opowiadanie), „7-my Głos Tygodnia” z dn. 30 września 1962
  • 1963 – Zielone morze, „Głos Szczeciński” z dn. 2-3 lutego 1963
  • 1964 – Plotka, „Litery” 1964 nr 4
  • 1964 – Noc artysty, „7-my Głos Tygodnia” 1964 nr 20, s. 9-10
  • 1965 – Od dnia powrotu statku „Kraków”, „Ilustrowany Kurier Polski” 1965 nr 148 z dn. 24 czerwca
  • 1965 – Marynarska anakonda, „Kultura” 1965 nr 7 z dn. 14 lutego
  • 1966 – Jak zostałem Jonaszem (reportaż), „Kultura” 1966 nr 35 z dn. 28 sierpnia
  • 1966 – Rozgrzeszam chłopaki... Ładujcie!, „Rejsy” 1966 nr 20 z dn. 29 maja
  • 1966 – Wnoszę o rewolwer, „Tygodnik Morski” 1966 nr 1 z dn. 2 stycznia
  • 1966 – W drodze na Jawę, „Tygodnik Morski” 1966 nr 7 z dn. 13 lutego
  • 1966 – Wrak ze „Smugi cienia”, „Tygodnik Morski” z dn. 10 kwietnia 1966
  • 1966 – W ojczyźnie radży Huseina, „Tygodnik Morski” 1966 z dn. 28 sierpnia
  • 1967 – Co dzień na statku, „Gazeta Pomorska” z dn. 11-12 lutego, s. 4
  • 1967 – Żaglowiec Conrada, „Przekrój” 1967 nr 539, s. 6-7
  • 1967 – Szable z redy Belawanu, „7-my Głos Tygodnia” 1967 nr 1, s. 1
  • 1967 – Koralowiec z Pandjangu, „Tygodnik Morski” 1967 z dn. 15 stycznia
  • 1968 – Tonah Airku - ukochany kraj, „Tygodnik Morski” 1968 nr 9, z dn. 3 marca
  • 1968 – Monsunowa kołysanka, „Tygodnik Morski” 1968 nr 13 z dn. 31 marca
  • 1968 – Pożegnanie bramina, „Tygodnik Morski” 1968 nr 16 z dn. 21 kwietnia
  • 1968 – Mister Jack Malang, „Tygodnik Morski” 1968 nr 36 z dn. 8 września
  • 1969 – Rafa (opowiadanie), „Kultura” 1969 nr 48 z dn. 30 listopada
  • 1969 – Prawo dżungli, „Tygodnik Morski” z dn. 23 lutego 1969
  • 1975 – „Polocean” (reportaż), „Morze” 1975 nr 10
  • 1976 – Maniana (opowiadanie), „Dziennik Bałtycki” 1976 z dn. 10 stycznia
  • 1976 – Księżniczka Zulia, „Dziennik Bałtycki” 1976 nr 71, z dn. 27-28 marca
  • 1976 – W krainie boga Pachacámac (korespondencja własna z Peru), „Dziennik Bałtycki” 1976 nr 88 z dn. 18-19 kwietnia
  • 1976 – Pustynne miraże (korespondencja własna z Peru), „Dziennik Bałtycki” z dn. 19 czerwca 1976
  • 1976 – Bożek z osady La Curva, (korespondencja własna z Peru), „Dziennik Bałtycki” 1976 nr 162 z dn. 17-18 lipca
  • 1976 – Muerte Pisco (korespondencja własna z Peru), „Dziennik Bałtycki” 1976 nr 259 z dn. 12-14 listopada
  • 1976 – Ludzie z dżungli, „Dziennik Bałtycki” 1976 nr 271 z dn. 27-28 listopada
  • 1976 – Gdzie ci piraci, gdzie?, „Głos Wybrzeża” 1976 z dn. 10 marca
  • 1976 – Droga nad chmurami, „Głos Wybrzeża” 1976 nr 19
  • 1976 – Za sztormami i morzami, „Nasza Trybuna” 1976 nr 10
  • 1976 – W cieniu wulkany El Mi Sti, „Wieczór” 1976 z dn. 18 października 1976
  • 1976 – Arequipa - La Unika, „Wieczór” 1976 z dn. 19 października
  • 1977 – Pięcioramienny świecznik, „Dziennik Bałtycki” 1977 z dn. 26-27 lutego 1977
  • 1977 – „Czarna Błyskawica” (korespondencja własna z Kolumbii), „Dziennik Bałtycki” 1977 nr 130 z dn. 11-12 czerwca
  • 1977 – Drugi brzeg, „Dziennik Bałtycki” 1977 z dn. 27 sierpnia
  • 1977 – Wieczór w Tokaju (korespondencja własna z Węgier), „Dziennik Bałtycki” 1977 nr 205 z dn. 10-11 września
  • 1979 – Western Samoa „Dziennik Bałtycki” 1979 nr 37 z dn. 17-18 lutego
  • 1979 – Żmija ptaka Cucu Bar, „Dziennik Bałtycki” 1979 nr 88 z dn. 21-22 kwietnia
  • 1979 – Diamentowa Zatoka (korespondencja własna), „Dziennik Bałtycki” 1979 nr 100 z dn. 5-6 maja
  • 1979 – Tasmańskie wspomnienie, „Dziennik Bałtycki” 1979 nr 117 z dn. 26-27 maja
  • 1979 – Tina z Istana Klang, „Dziennik Bałtycki” 1979 z dn. 23 czerwca
  • 1979 – Joseph Conrad nie śnił, „Dziennik Bałtycki” 1979 nr 162 z dn. 20-22 lipca
  • 1980 – Kandelabr Andów, „Dziennik Bałtycki” 1980 nr 117 z dn. 24-25 maja
  • 1980 – W brylantowym grodzie Rubensa, „Nasza Trybuna” 1980 nr 4 z dn. 15 lutego
  • 1980 – Ulica wielkiego zegara, „Nasza Trybuna” 1980 z dn. 1 marca
  • 1980 – Brama Słońca, „Nasza Trybuna” 1980 z dn. 30 kwietnia



Sport i podróże

  • Dauksza Stanislaw30a.jpg

  • Z dziennikarzem Józefem Pałkiewiczem podczas rajdu rowerowego

  • Dauksza Stanislaw21a.jpg

  • Z kapitanem ż.w. Antonim Strzelbickim z odnalezionym szczątkiem statku „Otago”, dowodzonego przez Józefa Konrada Korzeniowskiego - Tasmania (1966)

  • Na Tasmanii przy wraku barku „Otago” (1966)

  • W muzeum w Pachacámac - Peru (1976)

  • Grupa rowerowa przy szkole handlowej w Wołkowysku. Stanisław Dauksza czwarty od lewej

  • Monety na torbie narzędziówce upamiętniające podróże rowerowe po Europie i Ameryce Płd. w latach 1974-1979

  • Z córka Marią podczas spotkania z papieżem Janem Pawłem II - Watykan (lipiec 1984)



Odznaczenia

  • 1954 – Medal Dziesięciolecia
  • 1955 – Złoty Krzyż Zasługi
  • 1956 – srebrna odznaka „Zasłużony Pracownik Morza”
  • 1957 – srebrna Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego
  • 1971 – złota odznaka „Zasłużony Pracownik Morza”
  • 1978 – złota odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu Zagranicznego”
  • 1984 – Kolarska Odznaka Turystyczna „Za Wytrwałość”



Ciekawostki

  • W dniu 17 maja 1966 roku kpt. ż.w. Antoni Strzelbicki – dowódca statku PLO „Janek Krasicki”, i red. Stanisław Dauksza – pasażer tego statku, przekazali Centralnemu Muzeum Morskiemu w Gdańsku kilka przywiezionych z Tasmanii fragmentów wraku statku „Otago”, którym dowodził Józef Konrad Korzeniowski



Bibliografia

Inne





IES64.png
Autor opracowania: Andrzej Androchowicz


Źródło: „http://pomeranica.pl/index.php?title=Stanisław_Dauksza&oldid=200124”