Bronisław Skąpski

Bronisław Skąpski
Aktor, reżyser, dyrektor teatru
Data urodzenia	29 sierpnia 1886
Miejsce urodzenia	Wierzchosławice
Data śmierci	31 maja 1947
Miejsce śmierci	Lębork

Bronisław Skąpski (1886-1947) – aktor, reżyser, dyrektor teatru

Życiorys

Bronisław Skąpski urodził się 29 sierpnia 1886 roku w Wierzchosławicach po Krakowem. Był synem urzędnika sądowego Stanisława Skąpskiego i Heleny z Gostwickich. Uczęszczał do Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Pierwsze próby aktorskie podejmował jeszcze w szkolnym zespole (1903). W „Wieczorze Młodej Polski” zagrał Nike spod Cheronei w przedstawieniu Nocy listopadowej. Przez dwa lata studiował na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Później uczęszczał do krakowskiej Szkoły Dramatycznej Stanisława Knake-Zawadzkiego. W sez. 1906/07 związał się z kabaretem „Figliki” prowadzonym przez Arnolda Szyfmana. Pracował tu jako aktor i jednocześnie sekretarz kabaretu.

W 1907 roku zadebiutował na scenie Teatru Miejskiego w Krakowie, którego dyrektorem był Ludwik Solski. Od grudnia kolejno występował w Teatrze Polskim w Poznaniu (1907), zespole Franciszka Frączkowskiego w Galicji (1908), w Sosnowcu (sez. 1908/09). W Częstochowie prowadził zajęcia z aktorstwa. Jego uczniem był m.in. Jan Otremski. Prawdopodobnie był jednym z pomysłodawców powołania do życia teatru w tym mieście. Do wybuchu I wojny światowej grał i reżyserował w Warszawie i w Wilnie.

Od 1915 roku przebywał w Moskwie, która stała się największym skupiskiem polskich emigrantów nie rezygnujących z działalności artystycznej. Tu od strony administracyjnej kierował teatrem złożonym z polskich aktorów. Byli wśród nich m.in. Stanisław Czapelski i Emil Chaberski, artyści którzy w przyszłości mieli związać się ze scenami Szczecina. W 1916 roku występował w Teatrze Polskim w Moskwie kierowanym przez Arnolda Szyfmana, rok później w Teatrze Polskim w Kijowie. Od 15 kwietnia do 20 czerwca 1917 roku kierował moskiewskim Nowym Teatrem Polskim, w którym m.in. wystawił Dziady Adama Mickiewicza i Noc listopadową Stanisława Wyspiańskiego. Na początku 1918 roku prowadził polski zespół teatralny w Mińsku Litewskim, po czym powrócił do Warszawy.

W październiku 1918 roku przy ul. Mokotowskiej w Warszawie otworzył Teatr Mozaika, którym kierował i w którym również grał. Z zespołem teatru wyjechał na tournée po Wielkopolsce. Po rozwiązaniu Mozaiki w styczniu 1919 roku ponownie objął dyrekcję Teatru Polskiego w Mińsku Litewskim (1919-1920). Wyreżyserował tu kilka sztuk z repertuaru polskiego, m.in. Balladynę Juliusza Słowackiego oraz Śluby panieńskie i Damy i huzary Aleksandra Fredry.

W latach dwudziestych był dyrektorem Teatru w Grodnie (1921-1925). Równocześnie kierował sceną w Białymstoku (1924-1925). Kolejno pracował w Słonimie (1925) i Wilnie (1926-1927), gdzie występował w zespole Reduty.

W 1931 roku założył Teatr Województwa Kieleckiego z siedzibą w Radomiu. Teatr rozpoczął swoją działalność dopiero w marcu 1932 roku. Wystawiono m.in.: Pana Damazego Józefa Blizińskiego, Grube ryby Michała Bałuckiego, Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej. Po kilku miesiącach działalności teatr zamknięto. Lata trzydzieste spędził na prowincji, gdzie organizował zespoły teatralne i występował, m.in. w Grodnie i w Częstochowie. W Grodnie poznał aktora Jana Daszewskiego, z którym po wojnie nawiązał współpracę w Szczecinie.

Okupację niemiecką spędził w Stanisławowie, gdzie pracował jako sklepikarz. Tuż po zakończeniu wojny światowej wyjechał do Częstochowy, a następnie do Rzeszowa, gdzie występował i reżyserował (także wspólnie z Wandą Siemaszkową) w Teatrze Ziemi Rzeszowskiej.

W marcu 1946 roku przyjechał do Szczecina. Tu w czerwcu został dyrektorem Teatru Polskiego powołanego do życia przez Stanisława Czapelskiego. Teatr ten, powszechnie nazywany Teatrem Polskim Bronisława Skąpskiego, był przedsiębiorstwem prywatnym, częściowo subwencjonowanym. Jego siedziba mieściła się przy ul. Swarożyca 5. Za dyrekcji Bronisława Skąpskiego (do sierpnia 1946) wystawiono pięć sztuk, przy czym on sam wyreżyserował Damy i huzary Aleksandra Fredry i Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej. Do zespołu ściągnął m.in. choreografa Jadwigę Drac oraz aktorów Marię Kalinowską i Jana Daszewskiego.

W sierpniu 1946 roku odszedł do Słupska, gdzie występował w Teatrze Polskim. Tu również wyreżyserował, m.in. Rozkoszna dziewczynę Ralpha Benatzky'ego i Ich czworo Gabrieli Zapolskiej. Organizował także przedstawienia w Lęborku.

Był autorem pamiętnika Po tej i tamtej stronie, czyli 50 lat polskiego teatru (1946), który jednak nie został opublikowany.

Od 1909 roku był żonaty z Zofią Przybecką.

Zmarł tragicznie 31 maja 1947 roku w Lęborku. Z inicjatywy szczecińskiego Stowarzyszenia „Czas Przestrzeń Tożsamość” w 2016 roku na Cmentarzu Centralnym posadzono Drzewko Pamięci, którym uhonorowano Bronisława Skąpskiego jako osobę zasłużoną dla Szczecina.

Działalność teatralna (Szczecin)

Tytuł	Autor	Reżyseria	Forma twórczości	Postać	Teatr	Data premiery
Damy i huzary	Aleksander Fredro	Bronisław Skąpski	reżyseria, obsada aktorska	Kapelan	Teatr Polski (Bronisława Skąpskiego)	15 czerwca 1946
Moralność pani Dulskiej	Gabriela Zapolska	Bronisław Skąpski	reżyseria, obsada aktorska	Felicjan Dulski	Teatr Polski (Bronisława Skąpskiego)	28 czerwca 1946

Ciekawostki

• W 2016 roku na łamach „Kroniki Szczecina 2015-2016” (s. 215-218) ukazał się tekst Ryszarda Markowa Bronisław Skąpski (1886-1947)

Bibliografia

• Encyklopedia Szczecina t. II P-Ż (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Ryszard Markow), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000
• Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965 t. I. (pod red. Zbigniewa Raszewskiego). PWN, Warszawa 1973
• Teatry dramatyczne w Szczecinie 1945-1965 (pod red. Danuty Piotrowskiej), Wyd. Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, Poznań 1965

Inne

• Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz