Gmina Nowogard
Gmina Nowogard | |||
| |||
Powiat | goleniowski | ||
Rodzaj gminy | miejsko-wiejska | ||
Liczba sołectw | 37[1] | ||
Liczba miejscowości | 44[2] | ||
Strona internetowa miejscowości. |
Gmina Nowogard – gmina miejsko-wiejska położona we wschodniej części powiatu goleniowskiego. Siedzibą gminy jest miasto Nowogard.
Spis treści
Geografia
Położenie
Gmina Nowogard położona jest we północno-wschodniej części powiatu goleniowskiego, zajmuje powierzchnię 339 km2 (33.867 ha)[3]. Od północy graniczy z gminą Golczewo, od zachodu z gminami Przybiernów i Osina, od południa z gminami Maszewo i Dobra, od wschodu zaś z gminami Radowo Małe, Resko i Płoty. Siedzibą władz gminy jest Nowogard.
Według podziału Polski na mezoregiony fizyczno-geograficzne obszar zajmowany przez gminę należy do:
- prowincji Niż Środkowoeuropejski,
- podprowincji Pobrzeże Południowobałtyckie,
- makroregionu Pobrzeże Szczecińskie,
- mezoregionu Równina Nowogardzka[4].
Klimat
Pod względem klimatycznym omawiany obszar został zaliczony przez Krzysztofa Prawdzica do Dzielnicy Bałtyckiej oraz krainy Gryficko-Nowogardzkiej[5].
średnia temperatura roczna | 7 - 7,6°C |
średnia temperatura okresu V-VII | 14 - 15°C |
suma opadów atmosferycznych w roku | 550 - 625 mm |
suma opadów atmosferycznych w okresie V-VII | 180 - 190 mm |
Z kolei Alojzy Woś, biorąc pod uwagę najczęściej występujące typy pogody, zakwalifikował ten teren do Regionu Zachodniopomorskiego. Charakteryzuje się on w porównaniu z innymi regionami kraju:
- względnie częstym występowaniem dni z pogodą przymrozkową, umiarkowanie zimną (średnia dobowa temperatura powietrza od 0,0°C do -5,0°C, temperatura maksymalna powyżej i minimalna poniżej 0°C), z niewielkim zachmurzeniem oraz bez opadu
- oraz rzadkie zjawianie się dni z pogodą przymrozkową, umiarkowanie zimną, z dużym zachmurzeniem nieba i opadem[6].
Obiekty fizjograficzne
Wzniesienia[7]:
- Czubek - góra, 76,1 m, położona 0,7 km na wschód od Słajsina
- Czworogóra - góra, 45,7 m, położona 0,5 km na zachód od Wierzchów
- Dębowa Góra - góra, 60,8 m, położona 1 km na południowy zachód od Jarchlina
- Dobra Góra - góra, 77,6 m, położona 0,5 km na wschód od Ostrzycy
- Jastrzębia Góra - góra, 73 m, położona 1,7 km na południe od Wierzbięcina
- Jaźwinka - góra 66 m, położona 0,7 km na północ od Olchowa
- Klecha - góra, 72 m, położona 0,6 km na południowy wschód od Wyszomierza
- Krzewiny - wzniesienie w lesie, położone 1,2 km na południe od Osowa
- Lisia Góra - góra, 40 m, położona 1,2 km na południowy zachód od Łęgna
- Lisowa Góra - góra, 70,8 m, 1,2 km na północny zachód od Długołeki
- Ostra Góra - góra, 75,7 m, położona 1,5 km na wschód od Ostrzycy
- Ostrzyca - góra, 53 m, położona 0,5 km na południe od Ostrzycy
- Ostrzyca - góra, 76,8 m, położona 0,5 km na wschód od Ostrzycy
- Paulina - góra, 75,3 m, położona na południe od Ostrzycy
- Racza Góra - góra 86 m, 1,5 km na wschód od Bieniczek
- Sarcza - góra, 54 m, położona 1 km na południe od Żabówka
- Srebrzanka - góra, 61,2 m, położona 1,5 km na zachód od Wyszomierza
- Srebrzanka - góra, 75,7 m, położona 1,5 km na zachód od Wierzbięcina
- Wilczogóra - góra, 69 m, położona 0,7 km na południowy wschód od Wyszomierza
- Wygon - góra, 74,1 m, położona na północ od Ostrzycy
- Wyżawka - wzgórze, 38 m, położony na północ od Trzechela
Wody stojące[8]:
- Jezioro Nowogardzkie - jezioro w mieście Nowogard o powierzchni zwierciadła wody 98,3 ha i głębokości maksymalnej 10,9 m
- Jezioro Orzechowskie - jezioro o powierzchni 8 ha i głębokości 5,6 m
- sztuczny zbiornik koło Karska o głębokości 8 m i powierzchni ok. 25 ha
Wody płynące[9]:
- Wołczenica – rzeka; przepływa północną granicą gminy na długości 4 km
- Trzechelska Struga - struga, lewy dopływ Wołczenicy, przepływa 14 km w granicach gminy
- Dobrzyca – struga, lewy dopływ Wołczenicy
- Sąpólna – rzeka, lewy dopływ Uklei, przepływa 32 km w granicach gminy
- Dobra – struga, prawy dopływ Sąpólnej
- Łosośnica (rzeka) - lewy dopływ Uklei
- Gardomianka - rzeka, dopływ Regi, przepływa 24 km w granicach gminy
Przyroda
Leśnictwo
Lasy położone na obszarze gminy podlegają zarządowi:
- Nadleśnictwa Nowogard[10];
- Nadleśnictwa Rokita[11].
Leśnictwo w gminie Nowogard[12] Powierzchnia lasów ogółem w ha w tym lasy publiczne w tym własność gminy Lesistość % 9029 8753 8 26,7
Obszary Natura 2000
- Specjalny obszar ochrony siedlisk Ostoja Goleniowska (PLH 320013)
- Zajmuje powierzchnię ok. 8.419 ha. Położony na terenie gmin Goleniów, Przybiernów, Stepnica, Osina, Nowogard. Ostoja obejmuje najcenniejsze fragmenty Puszczy Goleniowskiej, związane z rzekami Gowienicą, Stepnicą, Wołczenicą i rynnami subglacjalnymi z licznymi oczkami torfowisk wysokich[13].
- Dorzecze Regi (PLH320049) o powierzchni 22,5 ha
Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe
- Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Dolina rzeki Wołczenicy – celem ochrony są cenne krajobrazowo obszary półnaturalnych łąk z zachowaną ekstensywną gospodarką łąkarską i pastwiskową, charakteryzujące się dużą bioróżnorodnością szczególnie awifauny[14].
- Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Dolina rzeki Sąpólnej - celem ochrony jest cenny krajobrazowo obszar łęgów i olsów oraz półnaturalnych łąk z zachowaną ekstensywną gospodarką łąkarską i pastwiskową, charakteryzujący się dużą bioróżnorodnością[15].
- Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Dolina rzeki Pieleszy - celem ochrony są cenne krajobrazowo obszary półnaturalnych łąk z zachowaną ekstensywną gospodarką łąkarską i pastwiskową, charakteryzujące się dużą bioróżnorodnością szczególnie awifauny[16].
Użytki ekologiczne
W gminie Nowogard ustanowiono następujące użytki ekologiczne[17]
- Mszar Łęgno (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Rokita);
- Grabiński Mszar (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Rokita);
- Trzechelska Brzezina (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Srokoszowy Mszar (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Uroczysko Zakładzie (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Mszar Piaski (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Łozowisko Piaski (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Grzebiuszkowe Oczko (grunty zlokalizowane w obrębie ewidencyjnym wsi Orzechowo);
- Zaskrońcowe Łozowisko (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Rzekotkowisko (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Rzekotkowe Oczko (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Pijawkowe Uroczysko (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Pijawkowe Oczko (grunty zlokalizowane w obrębie ewidencyjnym wsi Maszkowo));
- Czermnicki Mszar (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Czermnicka Ostoja (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Kałużnicowe Błoto (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Siedmiopalecznikowy Staw (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Perkozkowy Ostęp (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Karski Ostęp (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Jarchliński (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Żabi Kociołek (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Łyse Oczko (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Jarchlińskie Zalewisko (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Słajsiński Ostęp I (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Słajsiński Ostęp II (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Słajsiński Ostęp III (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Olchowskie Uroczysko (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Gardzieńskie Błotka I (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Gardzieńskie Błotka II (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Gardzieńskie Błotka III (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Gardzieńskie Błotka IV (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Płazie Błotko (grunty zlokalizowane w obrębie Nadleśnictwa Nowogard);
- Szuwary Nowogardzkie – użytek obejmuje obszar o łącznej powierzchni 29,44 ha w granicach miasta Nowogard. Szczególnym celem ochrony użytku jest zachowanie niewielkiego zbiornika eutroficznego z dużą ilością roślinności oczeretowej przy brzegach i fragmentem podmokłych łąk oraz ochrona miejsc lęgowych cennych gatunków ptaków, gadów, płazów i bezkręgowców[18].
Parki podworskie
Parki podworskie wpisane do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków[19]:
- park dworski w Kulicach z pierwszej połowy XIX wieku o powierzchni ok. 6 ha. Drzewostan stanowią m. in.: dęby szypułkowe (obwód ok. 160-430cm), kasztanowce (obwód 140-260 cm), sosny wejmutki (obwód 260-310), jesion wyniosły odmiana zwisająca (ob. 170-240 cm);
- park dworski w Bienniczkach;
- park dworski w Bieńczycach;
- park dworski w Długołęce;
- park dworski w Konarzewie;
- park dworski w Miętnie;
- park dworski w Osowie;
- park dworski w Słajsinie;
- park dworski w Warnkowie;
- park dworski w Wierzbięcinie;
Pomniki przyrody
Nazwa | Liczba obiektów | Miejscowość |
---|---|---|
Dąb szypułkowy | 6 | Kulice |
Klon jawor | 1 | Kulice |
Sosna pospolita | 1 | Kulice |
Wiąz szypułkowy | 1 | Kulice |
Buk pospolity | 2 | Kulice |
Wierzba krucha | 1 | Długołęka |
Buk pospolity | 1 | Osowo |
Jabłoń dzika | 1 | Wierzbięcin |
Dąb szypułkowy | 3 | Wierzbięcin |
Głóg | 1 | Kulice |
Sosna pospolita | 1 | Długołęka |
Dąb szypułkowy | 3 | Trzechel |
Dąb szypułkowy | 2 | Strzelewo |
Buk pospolity | 1 | Trzechel |
Dąb szypułkowy | 2 | Dąbrowa Nowogardzka |
Buk pospolity | 1 | Dąbrowa Nowogardzka |
Żywotnik zachodni | 1 | Strzelewo |
Buk pospolity | 1 | Strzelewo |
Buk pospolity | 1 | Świerczewo |
Świerk pospolity | 1 | Strzelewo |
Historia
Przed 1945 rokiem miejscowości leżące na terenie obecnej gminy Nowogard należały do powiatu nowogardzkiego (Landkreis Naugard).
Gmina Nowogard ustanowiona została na mocy Obwieszczenia Wojewody Szczecińskiego w 1948 roku jako jedna z gmin miejskich powiatu nowogardzkiego (do powiatu wchodziło wówczas również 12 gmin wiejskich)[21].
Od 1 stycznia 1962 roku w skład jednostki administracyjnej Nowogard wchodziły miejscowości: Drzysław, Pustać, Radłowo, Sieciechowo, Smużyny, Wszemierz, Zamulne, Zbyszewice[22].
W 1972 utworzono Gromadę Nowogard z siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej w Nowogardzie. Weszły do niej miejscowości: Wojcieszyn, Drzysław, Miętno, Orzechowo, Otręby, Zbyszewice oraz obszar Gromady Wierzbięcin[23].
Następnie 1 stycznia 1973 roku utworzono Gminę Nowogard z siedzibą Gminnej Rady Narodowej w Nowogardzie. W skład nowoutworzonej gminy weszły obszary sołectw:
- - Boguszyce (Boguszyce, Lestkówko);
- - Brzozowo (Brzozowo);
- - Długołęka (Długołęka, Radłowo, Starogoszcz, Zamulne);
- - Jarchlino (Jarchlino);
- - Karsk (Karsk, Warnkowo);
- - Krasnołęka (Krasnołęka);
- - Kulice (Kulice, Kuliczki, Pustać, Radosław, Sąpole, Sieciechowo);
- - Lestkowo (Drzysław, Lestkowo, Miętno, Otręby, Zbyszewice);
- - Maszkowo (Grzybieniec, Jeżówka, Maszkowo);
- - Olchowo (Gardna, Kościuszki, Olchowo, Wszemierz);
- - Orzechowo (Orzechowo);
- - Orzesze (Orzesze);
- - Ostrzyca (Bromierz, Ostrzyca);
- - Sąpolnica (Sąpolnica);
- - Struga (Kościesze, Struga, Zatocze);
- - Wierzbięcin (Bieniczki, Bieńczyce, Osowo, Osowo Gaj, Słajsino, Wierzbięcin);
- - Wojcieszyn (Wojcieszyn);
- - Wołowiec (Wołowiec);
- - Wyszomierz (Miękkie, Nowe Wyszomierki, Stare Wyszomierki, Wyszomierz);
- - Żabowo (Żabowo);
- - Żabówko (Konarzewo, Żabówko, Żegawki)[24].
Z dniem 1 stycznia 1992 roku dokonano połączenia miasta Nowogard i gminy Nowogard w jedną gminę miejsko-wiejską[25].
W wyniku reformy administracyjnej kraju z 1999 roku zlikwidowano powiat nowogardzki i powołano powiat goleniowski w nowych granicach administracyjnych, z siedzibą władz w Goleniowie, obejmujący gminy: Dobra, Goleniów, Maszewo, Nowogard, Osina i Przybiernów[26]. 1 stycznia 2002 roku reaktywowano powiat łobeski, do którego przyłączono gminę Dobra[27].
Gospodarka i infrastruktura
Gmina Nowogard ma charakter rolniczo-przemysłowy. W 2011 roku na jej terenie zarejestrowano 2600 podmiotów gospodarczych, świadczących usługi m. in. w zakresie handlu, budownictwa, transportu i przetwórstwa przemysłowego.
Rynek pracy i bezrobocie
Powiat goleniowski | Gmina Nowogard | Nowogard | |
---|---|---|---|
Ogółem | 20919 | 4548 | 3649 |
w tym kobiety | 9829 | 2085 | 1801 |
Sektor | Powiat goleniowski | Gmina Nowogard | Nowogard |
Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo | 1192 | 350 | 87 |
Przemysł i budownictwo | 9665 | 1803 | 1364 |
Handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja | 4706 | 825 | 753 |
Działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości i inne usługi | 5356 | 1570 | 1445 |
Liczba bezrobotnych w gminie według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku wyniosła ogółem 341 osób (w tym 958 kobiet). Na obszarze wiejskim zamieszkiwały 633 osoby pozostające bez pracy (w tym 401 kobiet). Procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wynosił 4,2%.[30]
Rolnictwo
Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, iż w 2010 roku w gminie istniało 447 gospodarstw rolnych (w tym 443 indywidualne) zajmujących się uprawami. Powierzchnia gospodarstw wynosiła 10235,95 ha (w tym indywidualnych 6832,60 ha). Ogółem na 8177,90 ha uprawiano zboża, na 287,95 ha ziemniaki, na 999,04 ha uprawy przemysłowe, 12,35 ha buraki cukrowe, na 986,69 ha rzepak i rzepik[31].
W 126 gospodarstwach rolnych hodowano bydło, w 100 trzodę chlewną, 37 konie, 244 drób[32].
Gmina | Grunty ogółem | Użytki rolne ogółem | Pod zasiewami | Grunty ugorowane łącznie z nawozami zielonymi | Uprawy trwałe | Sady ogółem | Ogrody przydomowe | Łąki trwałe | Pastwiska trwałe | Pozostałe użytki rolne | Lasy i grunty leśne | Pozostałe grunty |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nowogard | 28066,63 | 24220,10 | 10235,95 | 973,42 | 385,77 | 369,17 | 18,64 | 3116,14 | 1251,90 | 8238,28 | 1207,52 | 2639,01 |
Gmina | ogółem | do 1 ha włącznie | powyżej 1 ha razem | 1 - 5 ha | 1 - 10 ha | 1 - 15 ha | 5 - 10 ha | 5 - 15 ha | 10 -15 ha | 5 ha i więcej | 10 ha i więcej | 15 ha i więcej |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nowogard | 28066,63 | 121,91 | 27944,72 | 611,85 | 1401,77 | 2484,46 | 789,92 | 1872,61 | 1082,69 | 27332,87 | 26542,95 | 25460,26 |
Transport
Przez teren gminy przebiegają:
- droga krajowa nr 6, relacji Szczecin – Koszalin – Słupsk – Gdynia - Gdańsk
- drogi wojewódzkie:
- nr 106 - Nowogard – Golczewo,
- nr 144 - Nowogard – Dobra Nowogardzka - Chociwel,
- nr 147 - Wierzbięcin – Radowo Małe,
- drogi powiatowe[35]:
- nr 0748Z - Nowogard – Maszewo,
- nr 0118Z - Nowogard – Truskolas,
- nr 0755Z - Błotno – Łęgno,
- nr 0756Z - Błotno – Wołowiec,
- nr 0757Z - Orzechowo – Orzesze,
- nr 0758Z - Żabowo – Wierzchęcino,
- nr 0759Z - Żabowo – Brzozowo,
- nr 0760Z - Żabowo – Wołowiec – Struga,
- nr 0762Z - Wojcieszyn – Radosław,
- nr 0763Z - Wierzbięcin – Ostrzyca,
- nr 0764Z - Żabowo – Jarchlino,
- nr 0855Z - Resko – Ostrzyca,
- nr 0765Z - Wierzbięcin – Osowo – Bienice,
- nr 0766Z - Sąpolnica – Dobra Nowogardzka,
- nr 0769Z - przejście przez Wojcieszyn,
- nr 0770Z - Trzechel – Świętoszewo,
- nr 0771Z - droga nr 145 – Kolonia Wierzbięcin,
- nr 0772Z - Olchowo – Wyszomierz,
- nr 0773Z - Sąpole – Ostrzyca,
- nr 0774Z - Osowo – droga nr 145.
Przez teren gminy przebiega linia kolejowa (nr 402) normalnotorowa (jednotorowa, niezelektryfikowana), relacji Goleniów – Koszalin.
Gospodarka mieszkaniowa i komunalna
W 2019 roku na terenie gminy znajdowało się 3135 budynków mieszkalnych (w tym 1542 w Nowogardzie), a w nich w sumie 5912 mieszkań (w tym 2311 w Nowogardzie). Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania wynosiła w mieście 64,7 m2, na obszarze wiejskim 81,1 m2.
W zasobach gminy znajdowały się w 2019 roku 84 mieszkania socjalne (w tym 49 w Nowogardzie).
W 2019 roku z sieci wodociągowej korzystało 96,1% mieszkańców gminy, z kanalizacyjnej 68,5%, a z gazowej 67,1%. [36].
Miasto Nowogard zaopatrywane jest w wodę ze stacji wodociągowej przy ul. Wojska Polskiego opartej o ujęcia wody zlokalizowane przy stacji uzdatniania oraz w miejscowości Warnkowo. Woda dostarczana odbiorcom spełnia aktualne normy i wymagania w zakresie jakości i ilości. W gminie ze zbiorowego zaopatrzenia w wodę korzysta 96,1% ludności, pozostała część korzysta ze źródeł indywidualnych. Mieszkańcy zaopatrywani są w wodę z systemów wodociągowych opartych o ujęcia wody zlokalizowane w miejscowościach: Nowogard, Boguszyce, Osowo, Czermnica, Wyszomierz, Glicko, Błotno, Jarchlino i Maszkowo[37].
Powstające ścieki ujmowane są w systemy kanalizacyjne w mieście Nowogard oraz w Wierzbięcinie. Pozostała część gminy nie posiada rozwiązań systemowych. Niektóre z nieruchomości posiadają lokalne oczyszczalnie przydomowe.
Miasto Nowogard posiada mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię ścieków. Została ona oddana do eksploatacji w 1974 r., a w 1996 r. zmodernizowana[38].
Kompleksową gospodarką odpadami komunalnymi na terenie gminy Nowogard prowadzi Regionalny Zakład Gospodarowania Odpadami w miejscowości Słajsino. Bezpośrednio do RZGO w Słajsinie trafiają odpady komunalne z gmin: Gryfice, Płoty, Golczewo, Chociwel, Resko, Radowo Małe, Dobra, Węgorzyno, Nowogard, Maszewo, Osina, Przybiernów i Stepnica[39].
Przez teren gminy przechodzą dwa gazociągi wysokoprężne z gazem ziemnym GZ-50. Pierwszy z nich wprowadzony jest na teren gminy na wschód od wsi Nowe Wyszomierki, następnie biegnie obok wsi Długołęka, Wojcieszyn, Żabowo, Brzozowo, za Boguszycami przechodzi na teren gminy Płoty w rejonie wsi Potulino. Drugi gazociąg wysokoprężny o średnicy 500 mm przez teren gminy przechodzi równolegle do pierwszego, od południowej granicy gminy (przy wsi Nowe Wyszomierki), do drogi Nowogard – Płoty[40].
Na terenie miasta funkcjonują przed wszystkim kotłownie indywidualne dla poszczególnych budynków mieszkalnych, zakładów produkcyjnych i przemysłowych oraz dla zakładów użyteczności publicznej. Największymi producentami ciepła są: Spółdzielnia Mieszkaniowa „GARDNO”, Zarząd Budynków Komunalnych oraz S.M. „Cisy” i „Radosław”. Kotłownie opalane są gazem lub olejem opałowym. Na osiedlu Radosław funkcjonuje jeszcze kotłownia węglowa.[41]
Samorząd
Organami miasta i gminy są Rada Miejska i Burmistrz.
Burmistrz Nowogardu - Robert Czapla
Zastępca Burmistrza - Krzysztof Kolibski
Organem stanowiącym i kontrolnym gminy jest Rada Miejska w Nowogardzie. W skład Rady wchodzi 21 osób.
Przewodniczący Rady Miejskiej - Marcin Nieradka
Wiceprzewodnicząca Rady Miejskiej Jowita Pawlak
Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej Michał Bociarski
Organami pomocniczymi w gminie są sołectwa i osiedla. Jednostki pomocnicze tworzy Rada z własnej inicjatywy po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub na ich wniosek poparty podpisami co najmniej 10% uprawnionych do głosowania[42].
Sołectwami gminy są:
Bieniczki, Błotno, Boguszyce, Brzozowo, Czermnica, Dąbrowa, Długołęka, Glicko, Grabin, Jarchlino, Karsk, Konarzewo, Krasnołęka, Kulice, Lestkowo, Łęgno, Maszkowo, Miętno, Olchowo, Orzechowo, Orzesze, Osowo, Ostrzyca, Sąpolnica, Sikorki, Słajsino, Strzelewo, Szczytniki, Świerczewo, Trzechel, Wierzbięcin, Wierzchy, Wojcieszyn, Wołowiec, Wyszomierz, Żabowo, Żabówko.
Kultura
Placówkami kształtującymi życie kulturalne miasta i gminy są Nowogardzki Dom Kultury oraz Miejska Biblioteka Publiczna.
Nowogardzki Dom Kultury prowadzi szeroką działalność skierowaną do dzieci, młodzieży i dorosłych. Wśród organizowanych stałych zajęć należy wymienić: zajęcia wokalno-taneczne, rytmikę, aerobik, jogę, naukę gry na instrumentach. Działają również pracownie: fotograficzna, plastyczna, malarska, ceramiczna, malowania na szkle i jedwabiu oraz sala kinowa.
Przy Nowogardzkim Domu Kultury działają m. in.:
- Teatr Piąte Koło;
- Teatr Fonem;
- Zespół Animando;
- Zespół NOVO Singers;
- Zespół Ludowy Wesoła Ferajna;
- Dziecięcy Zespół Pieśni i Tańca;
- Klub Tańca Flesz.
Do cykliczne organizowanych imprez należą m. in.: dożynki , spektakle, koncerty, zabawy taneczne, Nowogardzkie Spotkania Taneczne, Międzynarodowy Festiwal Filmu-Muzyki-Malarstwa "Lato z Muzami".
Miejska Biblioteka Publiczna im. Stefana Żeromskiego w Nowogardzie oprócz siedziby głównej, posiada dodatkowo 2 filie miejskie i 6 filii wiejskich w miejscowościach: Błotno, Dąbrowa Nowogardzka, Strzelewo, Wierzbięcin, Wyszomierz i Żabowo. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego księgozbiór biblioteki w mieście Nowogard liczył w 2019 roku 86355 woluminów, natomiast w filiach wiejskich 28180 egzemplarzy[43].
W wielu miejscowościach gminy (m. in. w Czerminicy, Ostrzycy, Lestkowie, Karsku, Dąbrowie Nowogardzkiej, Miętnie) znajdują się świetlice, będące miejscem spotkań mieszkańców i lokalnych wydarzeń o charakterze artystycznym, edukacyjnym i kulturalnym.
W Nowogardzie ukazują się Dziennik Nowogardzki (od 1992) i Wiadomości Samorządowe (od 1995).
Oświata
Na terenie gminy Nowogard działają publiczne placówki oświatowe, prowadzone przez gminne i powiatowe jednostki samorządu terytorialnego oraz placówki niepubliczne, prowadzone przez inne organa, np. osoby prywatne.
Gmina Nowogard jest organem prowadzącym dla następujących placówek:
- Publiczne Przedszkole nr 1 w Nowogardzie;
- Publiczne Przedszkole nr 3 w Nowogardzie;
- Publiczne Przedszkole nr 4 w Nowogardzie;
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Nowogardzie;
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Marii Konopnickiej w Nowogardzie;
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Polskich Olimpijczyków w Nowogardzie;
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. Jana Pawła II w Nowogardzie;
- Szkoła Podstawowa w Błotnie;
- Szkoła Podstawowa w Długołęce;
- Szkoła Podstawowa w Orzechowie;
- Szkoła Podstawowa w Strzelewie;
- Szkoła Podstawowa w Wierzbięcinie;
- Szkoła Podstawowa w Żabowie;
- II Liceum Ogólnokształcące w Nowogardzie.
Szkoły prowadzone przez Starostwo Powiatowe w Goleniowie:
- I Liceum Ogólnokształcące w Nowogardzie;
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Nowogardzie (Technikum Nr 1, II Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Nowogardzie, Branżowa Szkoła I Stopnia w Nowogardzie);
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Nowogardzie (Szkoła Podstawowa Specjalna, Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy, Branżowa Szkoła I Stopnia Specjalna Nr 1).
Kościoły i związki wyznaniowe
Kościół Rzymskokatolicki
Teren gminy Nowogard należy do Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej, dekanatów Golczewo i Nowogard. Znajduje się tu 28 kościołów (w tym 9 parafialnych)[44]:
- kościół parafialny Matki Boskiej Fatimskiej w Nowogardzie;
- kościół parafialny Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Nowogardzie;
- kościół parafialny św. Rafała Kalinowskiego w Nowogardzie;
- kościół parafialny św. Anny w Długołęce;
- kościół parafialny Chrystusa Króla w Sikorkach;
- kościół parafialny św. Sylwestra w Strzelewie;
- kościół parafialny św. Katarzyny we wsi Trzechel;
- kościół parafialny Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Wierzbięcinie;
- kościół parafialny Matki Bożej Różańcowej w Żabowie;
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
Grupa w Nowogardzie należy do Okręgu Zachodniopomorskiego Diecezji Zachodniej[45]
Kościół Ewangelicznych Chrześcijan
Zbór w Nowogardzie należy do Okręgu Zachodniego[46].
Świadkowie Jehowy
Jedyny na terenie gminy zbór znajduje się w Nowogardzie, gdzie funkcjonuje Sala Królestwa Świadków Jehowy.
Sport
Na terenie gminy Nowogard działają różnorodne kluby sportowe, m.in.:
- Ognisko Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej „Wodniak” (Nowogard)
- Ludowy Klub Sportowy „Olimpia” Nowogard
- Ludowy Klub Sportowy „Pomorzanin” Nowogard
- Klub Sportowy „Handball Nowogard” Nowogard
- Klub Kolarski LKS „Panorama” Nowogard
- Klub Motorowy Cisy Nowogard
- Ludowy Kolarski Klub Sportowy „Chrabąszcze” Nowogard
- Uczniowski Klub Sportowy „Jedynka”
- Uczniowski Klub Sportowy „Trójka” Nowogard
- Uczniowski Klub Sportowy „Dwójka” Nowogard
- Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Czwórka” Nowogard
- Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Siatkarz” Nowogard
- Uczniowski Klub Sportowy „Jedyneczka” Nowogard
- Uczniowski Klub Sportowy „Olimpijczyk 09” Nowogard[47].
Bazę sportową w gminie Nowogard tworzą m. in.:
- Stadion Miejski w Nowogardzie,
- Tor Motokrosowy w Nowogardzie
- Skatepark w Nowogardzie,
- boiska sportowe w miejscowościach: Błotno, Boguszyce, Jarchlino, Karsku,
Do organizowanych cyklicznie imprez sportowych należą:
- Nowogardzki Bieg Uliczny;
- Memoriał im. Grzegorza Górczewskiego.
Turystyka
Walorem turystycznym gminy jest m. in. Jezioro Nowogardzkie oraz kompleksy leśnie, zwłaszcza Puszcza Goleniowska. Na terenie gminy wytyczono również użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000.
Zabytki
Do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Szczecinie wpisane są[48]:
w Nowogardzie:
- teren Starego Miasta (wpis nr 41 z dnia 22 kwietnia 1955 r.);
- mury miejskie (wpis nr 230 z dnia 06 kwietnia 1957 r.) - zachowała się jedynie południowo-zachodnia ich część położona od strony jeziora (odcinek o długości 420 m i wysokości 2,80-2,90 m);
- obwarowania miejskie (wpis nr 51 z dnia 30 lipca 1955 r.);
- kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny - powstawał od połowy XIV do końca XV wieku (wpis nr 1249 z dnia 30 sierpnia 1955 r.)
- zamek (obecnie Zakład Karny) (wpis nr 1250 z dnia 12 lipca 1990 r.) - znajduje się w miejscu murowanego gotyckiego zamku (XIII/XIV wiek), dawnej siedziby rodu Everstein, która została zbombardowana przez wojska szwedzkie w 1675 roku. Odbudowany po 1684 roku, a następnie rozbudowany na więzienie, które funkcjonowało od 1820 roku;
- sanatorium, obecnie Dom Pomocy Społecznej Nr 2, przy ulicy Smużyny 2 (wpis nr 89 z dnia 11 grudnia 2001 r.);
- park leśny przy Domu Pomocy Społecznej Nr 2 (wpis nr 89 z dnia 11 grudnia 2001 r.);
- budynek mieszkalny przy ulicy Luboszan 1 (wpis nr 1251 z dnia 01 lutego 1990 r.);
w pozostałych miejscowościach gminy:
- kościół św. Trójcy zbudowany w połowie XIX wieku oraz cmentarz przykościelny i pomnik z I wojny światowej w Bieniczkach (wpisy nr 116 z dnia 12 marca 2003 r.);
- dwór (wpis nr 1045 z dnia 24 lutego 2012 r.) oraz park dworski (wpis nr 1045 z dnia 15 grudnia 1980 r.) w Bieńczycach;
- kościół św. Kazimierza i cmentarz przykościelny w Boguszycach;
- wieża (dzwonnica) z XVIII wieku przy kościele św. Łucji (wpis nr 344 z dnia 26 marca 2008 r.) w Czermnicy;
- kościół św. Anny (wpis nr 1254 z dnia 12 września 1958 r.) z przełomu XV i XVI wieku, przebudowany na przełomie XVIII i XIX wieku w Dlugołęce;
- dwór (wpis nr 1256 z dnia 20 maja 1996 r.) i park dworski (wpis nr 1256 z dnia 12 grudnia 1980 r.) w Długołęce;
- kościół św. Jana Chrzciciela (otoczenie, wpis nr 761 z dnia 16 grudnia 2010 r.) w Grabinie;
- kościół św. Józefa z XV wieku (wpis nr 1255 z dnia 22 grudnia 1965) w Jarchlinie;
- kościół św. Barbary (otoczenie, wpis nr 334 z dnia 19 grudnia 2007 r.) w Karsku;
- pałac i park dworski (wpis nr 1258 z dnia 20 maja 1996 r.) w Konarzewie;
- dwór i park dworski z początku XIX wieku (wpisy: nr 929 z dnia 04 grudnia 1980 r. i nr 1145 z dnia 26 września 1990 r.) w Kulicach;
- kościół Matki Boskiej Królowej Polski (otoczenie, wpis nr 348 z dnia 28 kwietnia 2008 r.) w Lestkowie;
- kościół św. Stanisława Kostki (otoczenie, wpis nr 358 z dnia 18 lipca 2008 r.) w Maszkowo;
- park dworski wschodni i zachodni (wpis nr 942 i 1166 z dnia 19 grudnia 1980 r.) oraz kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (otoczenie, wpis nr 349 z dnia 28 kwietnia 2008 r.) w Miętnie;
- kościół św. Apostołów Piotra i Pawła (otoczenie, wpis nr 335 z dnia 19 października 2007 r.) w Olchowie;
- kościół św. Józefa (otoczenie, wpis nr 342 z dnia 25 marca 2008 r.) w Orzechowie;
- pałac, rządcówka, stajnia (wpis nr 159 z dnia 15 stycznia 2004 r.) oraz park dworski (wpis nr 1883 z dnia 12 grudnia 1980 r.) w Osowie;
- kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny z 1865 roku oraz cmentarz przykościelny (wpis nr 26 z dnia 14 lutego 2000 r.) w Ostrzycy;
- kościół Chrystusa Króla z drugiej połowy XVIII wieku oraz cmentarz przykościelny (wpis nr 1344 z dnia 08 listopada 1990 r.) w Sikorkach;
- kościół Matki Bożej Królowej Polski zbudowany w 1737, cmentarz przykościelny (wpis nr 1252 z dnia 15 października 1990 r.) oraz park dworski (wpis nr 1260 z dnia 02 grudnia 1980 r.)w Słajsinie;
- kościół św. Sylwestra (otoczenie, wpis nr 343 z dnia 26 marca 2008 r.) w Strzelewie;
- kościół św. Faustyny Kowalskiej z XIX wieku, odbudowany w latach 2004-2006 oraz cmentarz przykościelny ( wpis nr 1248 z dnia 11 września 1990 r.) w Świerczewie;
- kościół św. Katarzyny (otoczenie, wpis nr 709 z dnia 30 września 2010 r.) we wsi Trzechel;
- dwór (ruina) i park dworski (wpis nr 1259 z dnia 24 lipca 1992 r.) w Warnkowie;
- kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny z roku 1737, cmentarz przykościelny (wpis nr 1247 z dnia 10 listopada 1990 r.) oraz pałac i park dworski (wpisy: nr 1261 z dnia 12 grudnia 1980 r. i nr 1261 z dnia 21 maja 1990 r.) w Wierzbięcinie;
- kościół św. Marcina z 1812 roku i cmentarz przykościelny (wpis nr 1246 z dnia 30 sierpnia 1993 r.) w Wołowcu;
- kościół Chrystusa Króla (wpis nr 1245 z dnia 12 września 1958 r.) z XV wieku w Wyszomierzu;
- kościół Matki Bożej Różańcowej (otoczenie, wpis nr 357 z dnia 16 lipca 2008 r.) w Żabowie.
Szlaki turystyczne
Poprzez gminę Nowogard przebiegają:
- Międzygminny Szlak Rowerowy „Równina Nowogardzka” o łącznej długości 122 km. Jego trasa wiedzie na terenie gminy przez Ogorzele – Karsk – Nowogard – Miętno – Lestkowo – Maszkowo – Konarzewo – Jarchlino – Kulice – Wierzbięcin.
- szlak rowerowy „Na południowy zachód od Nowogardu”, o łączenie długości 37 km, przebiegający gminami Nowogard i Osina trasą: Nowogard – Długołęka – Redło – Osina – Redostowo – Kikorze – Olchowo - Nowogard[49]
- szlak rowerowy „Na południowy wschód od Nowogardu” o łącznej długości 43 km, przebiegający przez gminę Nowogard i Dobra trasą: Nowogard – Kulice – Wierzbięcin – Bienice – Dobra (powiat łobeski) – Wojtaszyce – Krzemienna – Jenikowo – Korytowo – Sąpolnica - Nowogard [50].
Demografia
Rok | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 |
Miasto | 16.728 | 16.733 | 16.753 | 16.739 | 16.794 | 16.781 | 16.779 | 16.816 | 17.028 | 16.974 |
Obszar wiejski | 7.639 | 7.693 | 7.760 | 7.779 | 7.776 | 7.781 | 7.786 | 7.808 | 7.961 | 7.984 |
Ogółem | 24.367 | 24.426 | 24.513 | 24.518 | 24.570 | 24.562 | 24.565 | 24.624 | 24.989 | 24.958 |
Rok | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | |||
Miasto | 16.937 | 16.821 | 16.751 | 16.722 | 16.756 | 16.671 | 16.585 | |||
Obszar wiejski | 8.018 | 8.073 | 8.012 | 8.035 | 8.089 | 8.048 | 8.049 | |||
Ogółem | 24.955 | 24.894 | 24.763 | 24.757 | 24.845 | 24.719 | 24.634 |
W 2002 roku w powszechnym spisie ludności na 24.412 mieszkańców gminy narodowość niepolską zadeklarowało 28 osób, w tym 11 niemiecką[52].
System ochrony zdrowia
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego na terenie gminy w 2018 roku funkcjonowało 14 zakładów opieki zdrowotnej, liczba osób przypadających na jeden zakład wyniosła 1.766[53].
Opiekę zdrowotną mieszkańcom zapewniają m. in.[54]:
- "Praxis" Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej;
- "Promed" S.C.;
- NZOZ "Leks";
- NZOZ "Praxis 2";
- NZOZ Baby - Med Czura;
- NZOZ "Chirurg" Sp. z o.o.;
- NZOZ "Sanus" S.C.
W Nowogardzie działa jeden z dwóch szpitali w powiecie goleniowskim – Samodzielny Publiczny Szpital Rejonowy z oddziałami: chirurgii ogólnej, chorób wewnętrznych, neonatologii, pediatrii, położniczo-ginekologiczny. W gminie świadczą usługi także gabinety stomatologiczne i apteki.
Herb
Herb ustanowiony został Uchwałą Nr XIX/162/2000 Rady Miejskiej w Nowogardzie z dnia 29 marca 2000 roku w sprawie zmiany Statutu Gminy Nowogard[55].
Herb Gminy i Miasta Nowogard przedstawia wizerunek blankowego muru i bramy miejskiej otwartej wraz z trzema oknami koloru białego i złotego gryfa w koronie, zwróconego w stronę drzewca koloru złotego, na tle niebieskiej chorągwi zatkniętej po lewej stronie na szczycie bramy oraz jedenaście niebieskich lilii na białym polu tarczy herbowej.
Miejscowości i sołectwa
- Miasta: Nowogard
- Wsie: Błotno • Bochlin • Boguszyce • Brzozowo • Czermnica • Dąbrowa Nowogardzka • Długołęka • Glicko • Grabin • Jarchlino • Karsk • Krasnołęka • Kulice • Lestkowo • Łęgno • Maszkowo • Olchowo • Orzechowo • Orzesze • Ostrzyca • Sąpolnica • Sikorki • Słajsino • Struga • Strzelewo • Szczytniki • Świerczewo • Trzechel • Wierzbięcin • Wojcieszyn • Wołowiec • Wyszomierz • Żabowo • Żabówko
- Kolonie: Bromierz • Dobroszyn • Gardna • Miękkie • Nowe Wyszomierki • Ptaszkowo • Starogoszcz • Wierzchęcino • Zatocze
- Osady: Bieniczki • Bieńczyce • Konarzewo • Miętno • Ogorzele • Osowo • Otręby • Wierzchy
- Osady leśne: Płotkowo • Sąpole • Suchy Las • Zagórz
- Przysiółki: Błotny Młyn • Drzysław • Kościesze • Miodne • Ogary • Olszyca • Radłowo • Radziszewo • Sieciechowo • Warnkowo • Zbyszewice • Zakłodzie
- Części miejscowości: Lestkówko • Plewniak • Pustać • Radosław • Smużyny
- Sołectwa: Bieniczki • Błotno • Boguszyce • Brzozowo • Czermnica • Dąbrowa • Długołęka • Glicko • Grabin • Jarchlino • Karsk • Konarzewo • Krasnołęka • Kulice • Lestkowo • Łęgno • Maszkowo • Miętno • Olchowo • Orzechowo • Orzesze • Osowo • Ostrzyca • Sąpolnica • Sikorki • Słajsino • Strzelewo • Szczytniki • Świerczewo • Trzechel • Wierzbięcin • Wierzchy • Wojcieszyn • Wołowiec • Wyszomierz • Żabowo • Żabówko
Przypisy
- ↑ Nowogard - gmina miejsko-wiejska. Statystyczne Vademecum Samorządowca 2019 [online]. [Przeglądany 15 grudnia 2020].
- ↑ Tamże.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2012 r. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2012, s. 166 ISSN 1505-5507.
- ↑ Kondracki, Jerzy. Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 33, 36, 52-53.
- ↑ Prawdzic, Krzysztof. Klimat województwa szczecińskiego w świetle potrzeb rolnictwa. Szczecin: K.W. PZPR, Wydział Rolnictwa i Leśnictwa WRN w Szczecinie, 1961, s. 34-38.
- ↑ Woś, Alojzy. Regiony klimatyczne Polski w świetle częstości występowania różnych typów pogody. Zeszyty Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk, 1993, nr 20, s. 14, 33.
- ↑ Białecki, Tadeusz. Słownik nazw fizjograficznych Pomorza Zachodniego. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2001.
- ↑ Białecki, Tadeusz. Słownik nazw fizjograficznych Pomorza Zachodniego. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2001; Filipiak, Jarosław, Sadowski, Jacek. Jeziora Szczecińskie (zarys faktografii). Szczecin: Akademia Rolnicza w Szczecinie, 1994, s. 216-217; Hydronimy. Część 2. Wody stojące. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006.
- ↑ Białecki, Tadeusz. Słownik nazw fizjograficznych Pomorza Zachodniego. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2001; Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006; Waloryzacja przyrodnicza gminy Nowogard. W: Nowograd [online]. [Przeglądany 29 maja 2013]. Dostępny w: http://www.2012.nowogard.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=749&Itemid=51.
- ↑ Nadleśnictwo Nowogard W: Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie [online]. [Przeglądany 15 grudnia 2020].
- ↑ Nadleśnictwo Rokita W: Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie [online]. [Przeglądany 01 czerwca 2013].
- ↑ Nowogard - gmina miejsko-wiejska. Statystyczne Vademecum Samorządowca 2019 [online]. [Przeglądany 15 grudnia 2020].
- ↑ Europejska sieć ekologiczna Natura 2000 w województwie zachodniopomorskim. Red. Krzysztof Ziarnek, Danuta Piątkowska. Szczecin: Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie, 2008, s. 97-142.
- ↑ Uchwała Nr XL/359/2006 Rady Miejskiej w Nowogardzie z dnia 25 października 2006 r. w sprawie ustanowienia zespołów przyrodniczo-krajobrazowych. "Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego" 2007, nr 50, poz. 750.
- ↑ Uchwała Nr XL/359/2006 Rady Miejskiej w Nowogardzie z dnia 25 października 2006 r. w sprawie ustanowienia zespołów przyrodniczo-krajobrazowych. "Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego" 2007, nr 50, poz. 750.
- ↑ Uchwała Nr XL/359/2006 Rady Miejskiej w Nowogardzie z dnia 25 października 2006 r. w sprawie ustanowienia zespołów przyrodniczo-krajobrazowych. "Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego" 2007, nr 50, poz. 750.
- ↑ Uchwała Nr XL/361/2006 Rady Miejskiej w Nowogardzie z dnia 25 października 2006 r. w sprawie ustanowienia użytków ekologicznych. "Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego" 2007, nr 50, poz. 752.
- ↑ Uchwała Nr XLIII/359/10 Rady Miejskiej w Nowogardzie z dnia 29 września 2010 r. w sprawie użytku ekologicznego „Szuwary Nowogardzkie”. "Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego" 2011, nr 1, poz. 22.
- ↑ Przyroda Pomorza Zachodniego. Szczecin: Oficyna In Plus, 2002, s. 247-249; Rejestr zabytków nieruchomych województwa z wyłączeniem zabytków archeologicznych w powiatach W: Biuletyn Informacji Publicznej Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Szczecinie [online]. [Przeglądany 9 maja 2013].
- ↑ Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego W: Biuletyn Informacji Publicznej Starostwo Powiatowe w Goleniowie [online]. [Przeglądany 10 maja 2013].
- ↑ Obwieszczenie Wojewody Szczecińskiego z dnia 1 lipca 1948 r. w sprawie tymczasowego podziału administracyjnego województwa szczecińskiego. "Szczeciński Dziennik Wojewódzki" 1948, nr 13, poz. 103.
- ↑ Obwieszczenie Wydziału Organizacyjno-Prawnego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie z dnia 30 czerwca 1965 r. o aktualnym podziale administracyjnym województwa szczecińskiego, obowiązującym od 1 stycznia 1962 r. "Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie" 1965, nr 14, poz. 75.
- ↑ Uchwała nr X/74/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie z dnia 29 września 1971 r. o zniesieniu i utworzeniu gromad w województwie szczecińskim. "Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie" 1971, nr 14, poz. 112.
- ↑ Uchwała Nr XV/116/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie z dnia 7 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie szczecińskim. "Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie" 1972, nr 15, poz. 111; Obwieszczenie Wydziału Organizacyjno-Prawnego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie z dnia 12 stycznia 1973 r. w sprawie podziału administracyjnego województwa szczecińskiego. "Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie" 1973, nr 2, poz. 7.
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1991 r. w sprawie podziału lub połączenia niektórych miast i gmin, w których dotychczas działały wspólne organy, oraz zmiany i ustalenia ich nazw i siedzib. "Dziennik Ustaw" 1991, nr 87 poz. 397.
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 roku w sprawie utworzenia powiatów. "Dziennik Ustaw 1998", nr 103, poz. 652.
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatu. "Dziennik Ustaw" 2001, nr 62, poz. 631.
- ↑ Bank Danych Lokalnych [online]. [Przeglądany 17 listopada 2020].
- ↑ Województwo Zachodniopomorskie. Podregiony, powiaty, gminy 2019. Szczecin : Urząd Statystyczny 2019, s. 130-131.
- ↑ Bezrobotni wg gmin W: Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie [online]. [Przeglądany 17 grudnia 2020].
- ↑ Powierzchnia zasiewów wybranych upraw W: Bank Danych Lokalnych [online]. [Przeglądany 6 czerwca 2013].
- ↑ Pogłowie zwierząt gospodarskich. W: Bank Danych Lokalnych [online. [Przeglądany 6 czerwca 2013].
- ↑ Użytkowanie gruntów W: Bank danych lokalnych [online]. [Przeglądany 6 maja 2013].
- ↑ Powierzchnia gospodarstw rolnych według grup obszarowych użytków rolnych W: Bank danych lokalnych [online]. [Przeglądany 6 maja 2013].
- ↑ Uchwała Nr 369/03 Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 23 lipca 2003 roku w sprawie nadania nowej numeracji dróg powiatowych w Województwie Zachodniopomorskim.
- ↑ Zasoby mieszkaniowe. W: Bank Danych Lokalnych [online]. [Przeglądany 16 grudnia 2020].
- ↑ Strategia rozwoju Miasta i Gminy Nowogard na lata 2014-2022. Nowogard: Urząd Miejski w Nowogardzie, 2013, s. 31.
- ↑ Tamże, s. 34-34.
- ↑ Tamże, 35-37.
- ↑ Tamże, s. 30-31.
- ↑ Tamże, s. 31.
- ↑ Uchwała Nr III/19/02 Rady Miejskiej w Nowogardzie z dnia 19 grudnia 2002 roku.
- ↑ Biblioteki publiczne. W: [Bank Danych Lokalnych [online]. [Przeglądany 15 grudnia 2020].
- ↑ Matysiak, Paulina. Kościoły Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej : nasze dziedzictwo. T. 2. Bydgoszcz: Ikona, [2012], s. 42-73; Schematyzm Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej. Szczecin: Szczecińskie Wydawnictwo Archidiecezjalne "Ottonianum", 2002, s. 151-160.
- ↑ Zbory. W: Kościół Adwentystów Dnia Siódmego Diecezja Zachodnia [online]. [Przeglądany 15 grudnia 2020].
- ↑ Nowogard W: Kościół Ewangelicznych Chrześcijan w Polsce [online]. [15 grudnia 2020].
- ↑ Wykaz uczniowskich klubów sportowych wpisanych do ewidencji prowadzonej przez Starostę Goleniowskiego [online]. [Przeglądany 15 grudnia 2020].
- ↑ Koutny-Giedrys, Mirosława, Palacz, Ewa, Słomiński, Maciej. Zabytki gminy Nowogard. Walory architektoniczne i historyczne, prace konserwatorskie. W: Nowogard i okolice na przestrzeni wieków. Red. Agnieszka Gut. Szczecin: Gmina Nowogard, 2010, s. 85-110; Matysiak, Paulina. Kościoły Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej : nasze dziedzictwo. T. 2. Bydgoszcz: Ikona, [2012]; Rejestr zabytków nieruchomych województwa z wyłączeniem zabytków archeologicznych w powiatach W: Biuletyn Informacji Publicznej Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Szczecinie [online]. [Przeglądany 16 listopada 2020].
- ↑ Atlas szlaków rowerowych województwa zachodniopomorskiego. Regionalna Agencja Promocji Turystyki, s. 45-46.
- ↑ Atlas szlaków rowerowych województwa zachodniopomorskiego. Regionalna Agencja Promocji Turystyki, s. 48-49.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym 2004-2012. W: Główny Urząd Statystyczny – portal informacyjny [online]; Bank Danych Lokalnych [online]. [Przeglądany 15 grudnia 2020].
- ↑ Deklaracje narodowościowe w gminach. W: Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 w zakresie deklarowanej narodowości oraz języka używanego w domu [online]. [Przeglądany 11 kwietnia 2013]. Dostępny w: http://www.stat.gov.pl/gus/8185_PLK_HTML.htm.
- ↑ Statystyczne Vademecum Samorządowca 2019 [online]. [Przeglądany 15 grudnia 2020].
- ↑ Narodowy Fundusz Zdrowia. Zachodniopomorski Oddział Wojewódzki w Szczecinie [online]. [Przegladany 15 grudnia 2020]. http://www.nfz-szczecin.pl/gdzie_sie_leczyc.html.
- ↑ Uchwała Nr XIX/162/2000 Rady Miejskiej w Nowogardzie z dnia 29 marca 2000 roku w sprawie zmiany Statutu Gminy Nowogard. Dziennik Województwa Zachodniopomorskiego 2000, nr 18, poz. 196, s. 1045.
Bibliografia
- Atlas szlaków rowerowych województwa zachodniopomorskiego. Regionalna Agencja Promocji Turystyki. ISBN 8391589676
- Białecki, Tadeusz. Słownik nazw fizjograficznych Pomorza Zachodniego. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2001. ISBN 8372412014
- „Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie” 1965, nr 14, poz. 75; 1971, nr 14, poz. 112; 1972, nr 15, poz. 111; 1973, nr 2, poz. 7
- „Dziennik Urzędowy Województwa Zachodniopomorskiego” 2000, nr 18, poz. 196; 2007, nr 50, poz. 750, poz. 752; 2011, nr 1, poz. 22
- Dziennik Ustaw 1991, nr 87 poz. 397; 1998, nr 103, poz. 652; 2001, nr 62, poz. 631
- Europejska sieć ekologiczna Natura 2000 w województwie zachodniopomorskim. Red. Krzysztof Ziarnek, Danuta Piątkowska. Szczecin: Biuro Konserwacji Przyrody w Szczecinie, 2008. ISBN 9788392696001
- Filipiak, Jarosław, Sadowski, Jacek. Jeziora Szczecińskie (zarys faktografii). Szczecin: Akademia Rolnicza w Szczecinie, 1994
- Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006. ISBN 8323996075
- Hydronimy. Część 2. Wody stojące. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006. ISBN 8323996075
- Kondracki, Jerzy. Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 8301130504
- Matysiak, Paulina. Kościoły Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej : nasze dziedzictwo. T. 2. Bydgoszcz: Ikona, [2012]. ISBN 9788393428724
- Nowogard i okolice na przestrzeni wieków. Red. Agnieszka Gut. Szczecin: Gmina Nowogrd, 2010. ISBN 9788360637487
- Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2004-2012. ISSN 1505-5507
- Prawdzic, Krzysztof. Klimat województwa szczecińskiego w świetle potrzeb rolnictwa. Szczecin: K.W. PZPR, Wydział Rolnictwa i Leśnictwa WRN w Szczecinie, 1961
- Przyroda Pomorza Zachodniego. Szczecin: Oficyna In Plus, 2002. ISBN 8391082784
- Schematyzm Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej. Szczecin: Szczecińskie Wydawnictwo Archidiecezjalne "Ottonianum". ISBN 8370412327
- "Szczeciński Dziennik Wojewódzki" 1948, nr 13, poz. 103
- Uchwała Nr 369/03 Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 23 lipca 2003 roku w sprawie nadania nowej numeracji dróg powiatowych w Województwie Zachodniopomorskim
- Województwo Zachodniopomorskie : podregiony, powiaty, gminy 2012. Szczecin: Urząd Statystyczny w Szczecinie, 2012
- Woś, Alojzy. Regiony klimatyczne Polski w świetle częstości występowania różnych typów pogody. Zeszyty Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk, 1993
Linki zewnętrzne
- Bank Danych Lokalnych
- Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Miejski w Nowogardzkie
- Główny Urząd Statystyczny
- Nowogard – Oficjalna strona Urzędu Miejskiego w Nowogardzie
- Portal Korporacyjny Lasów Państwowych
- Powiat goleniowski
- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Szczecinie
- Wojewódzki Urząd Pracy w Szczecinie
- Zachodniopomorski Oddział Wojewódzki NFZ
- Zachodniopomorski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Koszalinie
Zobacz też
- Archidiecezja Szczecińsko-Kamieńska
- Dziennik Nowogardzki
- Gimnazjum nr 1 im. Szarych Szeregów w Nowogardzie
- Gimnazjum nr 3 im. Zjednoczonej Europy w Nowogardzie
- Katalog obszarów Natura 2000
- Ludowy Klub Sportowy Pomorzanin Nowogard
- Nowogardzki Dom Kultury
- Parafia Matki Boskiej Fatimskiej w Nowogardzie
- Parafia św. Rafała Kalinowskiego w Nowogardzie
- Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Nowogardzie
- Specjalny Ośrodek Szkolno–Wychowawczy w Nowogardzie
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Nowogardzie
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Marii Konopnickiej w Nowogardzie
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Polskich Olimpijczyków w Nowogardzie
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. Jana Pawła II w Nowogardzie
- Szkoła Podstawowa w Błotnie
- W Nowogardzie – niezależny portal informacyjny
- Wiadomości Samorządowe
- Zespół Szkół Ogólnokształcących w Nowogardzie
- Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Nowogardzie
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Stanisława Staszica w Nowogardzie
- Znakowane Szlaki Turystyczne Województwa Zachodniopomorskiego
|