Wczesnośredniowieczny skarb z Piasków-Dramina
Skarb wczesnośredniowieczny z Piasków-Dramina, gm. Wolin.
Historia zabytku
Skarb srebrnych monet i ozdób znany w literaturze pod nazwą Piaski, odkryty został pomiędzy miejscowościami Laska i Dramino w 1900 r. podczas karczowania drzew w lesie. W naczyniu glinianym znajdowało się ponad 11 kg monet bitych w mennicach arabskich, niemieckich, angielskich, a także srebrne ozdoby całe i we fragmentach. Część znaleziska trafiła do zbiorów przedwojennego muzeum w Szczecinie. Reszta skarbu uległa rozproszeniu. Podczas drugiej wojny światowej cenniejsze eksponaty muzealne wywieziono i ulokowano w bezpiecznych miejscach. Ocalałe z zawieruchy wojennej zabytki znalazły się w zbiorach muzeum w Stralsundzie. Po wielu latach negocjacji dyplomatycznych udało się zrealizować projekt polsko-niemieckiej wymiany zabytków archeologicznych z dawnych zbiorów szczecińskich z uwzględnieniem współczesnej przynależności państwowej miejsc odkrycia poszczególnych znalezisk. Obecnie do zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie wróciło kilka monet oraz kolekcja srebrnej biżuterii.
Opis zabytku
I. monety arabskie (dirhemy) pochodzące z mennic dynastii Abbasydów oraz Samanidów;
II. bardzo liczny i urozmaicony zbiór srebrnych ozdób zawierający:
- ozdoby głowy:
12 kabłączków skroniowych.;
198 fragmentów zausznic/kolczyków, w tym: półkoliste wykładane filigranem i guzkami z zawieszkami na łańcuszkach (zawieszki romboidalne, owalne, pięciokątne, o kształcie „gęsich łap“ często zdobione pseudofiligranem wykonanym w technice brakteatowej);
półkoliste ornamentowane motywem zoomorficznym; zausznica koszyczkowata;
z paciorkami malinowatymi;
z paciorkami owalnymi;
typu Świątki;
typu Obra;
typu Ochle;
z cylindrycznym paciorkiem;
z półokrągłymi pustymi paciorkami zdobionymi granulacją i z łańcuszkami, a także ułamki kabłąków oplecione dodatkowo filigranem;
- ozdoby szyi: 113 fragmentów kaptorg, w tym całe egzemplarze oraz duże fragmenty zdobione kombinacją motywów zoomorficznych i filigranu, a także guzkami i ziarniną;
fragment zawieszki okrągłej wykładany trójkątami z ziarniny wewnątrz filigranowej bordiury;
ułamek lunuli z trzema guzkami otoczonymi granulkami;
102 fragmenty naszyjników/bransolet wykonane głównie z pojedynczego drutu okrągłego w przekroju oraz ułamki zakończeń – płytki (niektóre zdobione puncami w kształcie kółeczek lub trójkątów z pseudoziarniną w środku), uszko owalne płaskie i dwa zamknięcia, a także fragment klamry do kolii z podłużnym żeberkiem i stempelkami w kształcie trójkątów z pseudogranulkami wewnątrz;
81 paciorków, w tym owalne-ażurowe, z guzkami i filigranem, puste z granulacją, puste z granulacją i filigranem, cylindryczny?, malinowate, ażurowe; zdobione i niezdobione blaszki (zapewne fragmenty kaptorg);
- ozdoby ręki: dwa fragmenty pierścionków skręconych z trzech drutów;
- inne: cztery blaszki; 2 fragm. taśm;
niezidentyfikowane fragm. biżuterii (4,84 g). Część obiektów, szczególnie taśmy, nosi ślady licznych nacięć.
Chronologia
po 950 r.
Bibliografia
- Schumann H., Pommersche Schatzfunde. Der Hacksilberfund von Paatzig (Kr. Camin), „Baltische Studien“ N.F. 6, 1902.
- Gumowski Marian, Wykopaliska monet polskich z w. X i XI. Rozprawy Akademii Umiejętności w Krakowie, Wydział Historyczno-Filozoficzny 48, Kraków 1905.
- Fiala E., Der Nachmünzenfund von Lupow, Münzen und Medaillen der Welfischen Lande, Praga 1916.
- Łęga Władysław, Kultura Pomorza we wczesnym średniowieczu na podstawie wykopalisk, Toruń 1930.
- Kunkel Otto, Pommersche Urgeschichte in Bildern, Szczecin 1931.
- Petzsch W., Die vorgeschichtlichen Münzfunde Pommerns, Greifswald 1931.
- Knorr T. H. A., Die Hacksilberfunde Hinterpommerns, der Grenzmark und der Neumark, „Mannus” 28, 1936.
- Gumowski Marian, Polskie skarby monet z X-XI wieku (materiały), Warszawa 1953.
- Kiersnowscy Teresa, Ryszard, Wczesnośredniowieczne skarby srebrne z Pomorza. Materiały, Warszawa 1959.
- Żak Jan, Uwagi o stylu zwierzęcym w sztuce wczesnośredniowiecznej na ziemiach polskich, „Archeologia Polski” 4, 1959.
- Żak Jan, „Importy“ skandynawskie na ziemiach zachodniosłowiańskich od IX do XI wieku, Poznań 1963.
- Skarby wczesnośredniowieczne z obszaru Polski. Atlas, red. L. Gajewski, I. Górska, L. Paderewska, J. Pyrgała, W. Szymański, Wrocław 1982.
- Kóčka-Krenz Hanna, Biżuteria północno-zachodnio-słowiańska we wczesnym średniowieczu, Poznań 1993.
- Zaginione-Ocalone. Szczecińska kolekcja starożytności pomorskich, Szczecin 2012.
- Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen. Inventar II. Pommern, Warszawa 2016.
