Zbigniew Pawlicki

Zbigniew Pawlicki
muzykolog, publicysta
Data urodzenia	17 grudnia 1929
Miejsce urodzenia	Poznań
Data śmierci	25 lutego 2017
Miejsce śmierci	Warszawa

Zbigniew Pawlicki (1929-2017) – muzykolog, publicysta, krytyk muzyczny, popularyzator muzyki, organizator życia muzycznego na Pomorzu Zachodnim

Życiorys

Zbigniew Kazimierz Pawlicki urodził się 17 grudnia 1929 roku w Poznaniu w rodzinie rzemieślniczej. Jego ojciec Czesław był krawcem.

Dzieciństwo i młodość spędził w Poznaniu przy ul. Krętej (obecnie Nowowiejskiego). Wychowywany był w tradycjach patriotycznych. Zarówno ojciec, jak i stryj byli uczestnikami powstania wielkopolskiego.

Po wybuchu wojny, w grudniu 1939 roku wraz z rodziną został wysiedlony do Jarosławia. Okupację niemiecką spędził w Warszawie. Początkowo mieszkał na ul. Siennej, a później na ul. Filtrowej. Uczęszczał do prywatnej szkoły sióstr Goldman. W 1942 roku wstąpił do podziemnej organizacji „Zawisza”. Nosił pseudonim Żbik. Jako członek „Szarych Szeregów” brał udział w powstaniu warszawskim. Był posłańcem Harcerskiej Poczty Polowej. Po upadku powstania dostał się do obozu przejściowego w Pruszkowie. Stamtąd trafił do Kłobukowic w okolicach Częstochowy.

Po zakończeniu wojny powrócił do rodzinnego Poznania. Tu odnalazł rodzinę, którą po powstaniu wywieziono na roboty do miasteczka Öhringen w Szwabii. W Poznaniu zamieszkał przy ul. Dzierżyńskiego 121. Podjął studia muzykologiczne na Uniwersytecie Poznańskim u prof. Adolfa Chybińskiego i ks. prof. Hieronima Feichta. Równocześnie studiował grę na fortepianie w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w klasie prof. Gertrudy Konatkowskiej. W 1954 roku uzyskał dyplom ukończenia wyższej uczelni. W grudniu tego samego roku złożył podanie o przyjęcie do pracy w Rozgłośni Polskiego Radia w Szczecinie.

W 1955 roku został zatrudniony w charakterze redaktora w Redakcji Muzycznej Polskiego Radia, którą kierowała Aleksandra Szulcówna. Po jej odejściu do Poznania, objął stanowisko kierownika redakcji, na którym pozostawał do 1975 roku. Współuczestniczył w realizacji programów, w których występowały szczecińscy soliści i zespoły, m.in. Trymer, Fala, Orkiestra Władysława Górzyńskiego, Chór Związku Zawodowego Kolejarzy „Hejnał”. W początkowym okresie współtworzył Szczeciński notatnik kulturalny (m.in. z Aliną Głowacką, Alicją Maciejowską i Józefem Bursewiczem), cykliczną audycję, która na falach Radia Szczecin ukazywała się 30 lat (1962-1991). Był autorem oprawy muzycznej do licznych słuchowisk zrealizowanych w Rozgłośni Szczecińskiej, a także oprawy do filmu Juliana Dziedziny Rachunek sumienia, którego akcja rozgrywała się w powojennym Szczecinie. Sporadycznie akompaniował na fortepianie.

Działał w licznych stowarzyszeniach muzycznych. W latach sześćdziesiątych pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Rozwoju Ognisk Artystycznych. W drugiej połowie lat siedemdziesiątych został wiceprezesem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków i członkiem Zarządu Polskiego Związku Chórów i Orkiestr. Był jednym z współzałożycieli i wiceprezesem Szczecińskiego Oddziału Towarzystwa Muzycznego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu.

Organizował lub współorganizował na Pomorzu Zachodnim liczne koncerty i festiwale muzyczne, m.in. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej w Kamieniu Pomorskim oraz Międzynarodowy Festiwal Pieśni Chóralnej w Międzyzdrojach (razem z Haliną Ziętal i Janem Szyrockim. Był również organizatorem programów muzycznych w Filharmonii Szczecińskiej oraz cyklicznych czwartkowych koncertów „Przy świecach i kawie”, które odbywały się na Zamku Książąt Pomorskich.

Jako autorytet z dziedziny muzyki współpracował z Ośrodkiem Telewizyjnym w Szczecinie. Brał udział m.in. w cyklicznych programach Studio młodych, Kramik z Muzami, Wieczory z Muzami (felietony muzyczne), Szkice pomorskie (program Zamek książąt szczecińskich), a także w ogólnopolskim cyklu Salon muzyczny (edycja szczecińska).

Obwoluta albumu, którego współautorem był Zbigniew Pawlicki (1975)

Był stałym recenzentem prasy Pomorza Zachodniego - dzienników „Głosu Szczecińskiego”, „Kuriera Szczecińskiego”, „Głosu Koszalińskiego” oraz tygodnika „Ziemia i Morze”. Swoje artykuły zamieszczał również w ogólnopolskiej prasie muzycznej - miesięczniku „Ruch Muzyczny” i w „Życiu Muzycznym”.

W 1975 roku opuścił Szczecin i wyjechał do Warszawy. Tu na zlecenie Ministerstwa Kultury i Sztuki zajął się organizacją Krajowego Biura Koncertowego, które swoją działalnością nawiązywało do podobnych instytucji muzycznych z okresu międzywojennego. Biurem tym kierował do 1992 roku. Za jego dyrekcji placówka zorganizowała i zrealizowała przeszło 17 tys. koncertów, w których uczestniczyli najwybitniejsi polscy soliści i zespoły kameralne. Był organizatorem, dyrektorem, prelegentem i komentatorem muzycznym licznych festiwali ogólnopolskich, m.in. Festiwalu Muzycznego w Łańcucie, Festiwalu Wiolinistycznego im. Grażyny Bacewicz (obecnie im. Bronisława Hubermana) w Częstochowie, Festiwalu Pianistyki Polskiej w Słupsku, Festiwalu Beethovenowskiego w Głogówku, oraz konkursów o randze międzynarodowej - Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu i Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

W 1993 roku został powołany na stanowisko dyrektora Biura Koncertowego Towarzystwa Śpiewaczego „Harfa” w Warszawie.

Dużą popularność przyniósł mu udział w teleturnieju Wielka Gra, w którym był ekspertem z tematów muzyki poważnej.

W ostatnim czasie ze względu na stan zdrowia nie prowadził koncertów.

Z pierwszego małżeństwa miał córkę Małgorzatę i syna Jacka.

Zmarł 25 lutego 2017 roku w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kw. Q KOL 5-2-17).

Audycje poetyckie i słuchowiska radiowe (opracowanie muzyczne)

Tytuł	Autor	Reżyseria (adaptacja radiowa)	Obsada	Data pierwszej emisji
Wiersze przyjaciół (z cyklu Poezja i muzyka)	Siergiej Jesienin, Andriej Małyszko, Samuił J. Marszak, Leonid N. Martynow, Taras Szewczenko	Marian Syganiec	Włodzimierz Grabowski, Bohdan Albert Janiszewski	23 października 1955
Gdzie są pieniądze	Floyd Mehendai	Marian Syganiec (Barbara Sobecka)	Marylka Daukszówna, Mieczysław Dembowski, Marcin Godzisz, Barbara Jurewicz, Barbara Kwaśniewska, Tadeusz Nowicki, Alfred Sobecki	8 kwietnia 1957
Wiersze	Ryszard Grabowski	Andrzej Skarżyński	Jacek Flur, Lesław Mazurkiewicz	22 grudnia 1958
Dzień dobry, Juliuszu		Zbigniew Pawlicki		22 kwietnia 1959
Zamarłe morze	Jorge Amado	Jan Maciejowski (Czesław Czerniawski i Henryk Livor-Piotrowski)	Maria Chwalibóg, Tadeusz Gochna, Jan Ibel, Andrzej Kopiczyński, Zbigniew Mamont, Henryk Matwiszyn i inni	24 lutego 1962
Opowieść spod prochowej baszty	Czesław Czerniawski	(Czesław Czerniawski)	Włodzimierz Grabowski, Władysław Niemirowski i inni	5 kwietnia 1962
Dziś jest czas... (z cyklu Teatr Minimum)	Czesław Czerniawski	Juliusz Burski	Andrzej May, Leopold Matuszczak, Wojciech Szostak, Jan Zdrojewski	29 listopada 1962
Leonce i Lena	Georg Buchner	Juliusz Burski (Juliusz Burski)	Krystyna Bigelmajer, Jan Ibel, Hilary Kluczkowski, Irena Kownas, Andrzej May, Nikielska, Przybylska, Ryszard Sobolewski, Wojciech Szostak	17 grudnia 1962
Porgy	DuBose Heyward	Jan Maciejowski (Czesław Czerniawski)	Halina Dobrowolska, Henryka Jędrzejewska, Hieronim Konieczka, Andrzej Kopiczyński, Wojciech Kostecki, Leon Leński, Janusz Marzec, Wanda Rucińska, Kazimierz Sala, Ryszard Szadej, Zbigniew Witkowski	25 lutego 1963
Morze w poezji staropolskiej	wiersze różnych poetów	Juliusz Burski (Zofia Burska)	Zbigniew Roman, Andrzej May	18 czerwca 1963
Dokąd prowadzą schody	Czesław Czerniawski	Juliusz Burski	Andrzej May, Zbigniew Roman, Teresa Wierzbowska	29 czerwca 1963
Opowieść spod kaszanej baszty	Czesław Czerniawski	Juliusz Burski	Włodzimierz Grabowski	12 sierpnia 1963
Czas dojrzewania	utwory Stanisława Wita Wilińskiego, Jolanty Frydrykiewicz, Adolfa Momota, Ireneusza Krzysztofa Szmidta, Edwarda Balcerzana	Juliusz Burski (Edward Balcerzan)	Włodzimierz Grabowski, Wojciech Szostak, Julia Zyblewska	10 września 1963
Spoza gór i rzek...	Tadeusz Hołuj, Jerzy Putrament, Lucjan Szenwald, Adam Ważyk	Juliusz Burski (Edward Balcerzan)	Włodzimierz Grabowski, Janusz Marzec, Wojciech Szostak	7 października 1963
Sternicy wielkiej odysei	wiersze różnych autorów	Juliusz Burski (Edward Balcerzan)	Hieronim Konieczka, Janusz Marzec, Julia Zyblewska	9 listopada 1963
Fantazjowanie		Juliusz Burski (Edward Balcerzan)	Hieronim Konieczka, Wojciech Szostak	26 grudnia 1963
Baśń zimowa	wiersze różnych poetów	Alicja Maciejowska (Edward Balcerzan, Bogusława Latawiec)	Andrzej Kopiczyński, Mirosława Lombardo	21 grudnia 1963
Co za przeklęty grat (z cyklu Opowieści pięciu mórz)	Czesław Czerniawski, Jerzy Pachlowski	Juliusz Burski	Włodzimierz Grabowski, Tadeusz Nowicki, Zdzisław Waśkiewicz	30 grudnia 1963
Nowe wiersze poetów szczecińskich	Józef Bursewicz, Andrzej Dzierżanowski, Eliasz Rajzman, Helena Raszka, Ireneusz Krzysztof Szmidt	Juliusz Burski	Włodzimierz Bednarski, Danuta Chudzianka, Jan Tesarz	26 maja 1964
Jezioro łabędzie	Michał Misiorny	Juliusz Burski	aktorzy teatrów szczecińskich	7 lipca 1964
Biri-biri	Stanisław Mioduszewski	Juliusz Burski	Włodzimierz Bednarski, Krystyna Bigelmajer, Maria Chwalibóg, Hieronim Konieczka, Andrzej Kopiczyński, Janusz Marzec	8 grudnia 1964
10⁰ w skali Beauforta	Czesław Czerniawski	Juliusz Burski	Włodzimierz Grabowski, Barbara Kaźmierowska, Zdzisław Krauze, Zbigniew Mamont, Janusz Marzec, Włodzimierz Matuszczak, Wanda Rucińska, Eugeniusz Wałaszek	29 czerwca 1965
Wiersze Papuszy (z cyklu Szczecińskie popołudnie)	Papusza (Bronisława Wajs)	(Alina Głowacka)	Danuta Kolaszyńska	16 lutego 1968
Majowe strofy	Władysław Broniewski, Konstanty Ildefons Gałczyński	Julia Zyblewska (Alina Głowacka)	Włodzimierz Bednarski, Włodzimierz Grabowski	1 maja 1968
Awantura o honor (z cyklu Szczecińskie popołudnie)	Bolesław Grodzicki	Julia Zyblewska	Elżbieta Chołoniewska, Włodzimierz Grabowski, Mikołaj Müller, Julia Zyblewska	4 sierpnia 1972

Audycje muzyczne (scenariusz i prowadzenie)

Tytuł	Kompozytor	Reżyseria (adaptacja radiowa)	Data pierwszej emisji
Muzyka krajów nadbałtyckich	suity kompozytorów łotewskich		27 marca 1971

Teatr (opracowanie muzyczne)

Tytuł	Autor	Reżyseria	Teatr	Data premiery
Romeo i Julia	William Shakespeare	Artur Kwiatkowski	Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny)	19 stycznia 1960
Makbet	William Shakespeare	Maryna Broniewska	Państwowe Teatry Dramatyczne (Teatr Współczesny)	25 marca 1964
Remanenty (wersja II) cz. I Piosenka patetyczna	Witold Dąbrowski	Henryk Rodkiewicz	Studencki Teatr Polityczny	maj 1964

Zdjęcia z realizacji programu telewizyjnego

• 

  Od lewej: Andrzej Androchowicz (autor programu), Janusz Rudnicki (realizator programu), Zbigniew Pawlicki, Waldemar Szparadowski (operator dźwięku), Gerard Aniołkowski (operator kamery), Konrad Dembiński (kierownik produkcji)

• 

  Od lewej: Stanisław Modelski (redaktor muzyczny), Andrzej Androchowicz, Zbigniew Pawlicki i pracownik techniczny

• 

  Waldemar Szparadowski, Zbigniew Pawlicki i Andrzej Androchowicz

• 

  Andrzej Androchowicz i Zbigniew Pawlicki

Publikacje

• 1975 – Festiwale pianistyki polskiej w Słupsku (współautorzy Andrzej Czechowicz i Jerzy Waldorff), Słupskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Słupsk

Artykuły i recenzje w prasie (wybór)

• 1966 – Z sali Filharmonii (z cyklu: Sekrety Polihymnii), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 43, s. 5
• 1966 – Koncert na tematy morskie? (z cyklu: Spotkania z Polihymnią), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 51, s. 5
• 1966 – Marzec w Filharmonii (z cyklu: Spotkania z Polihymnią), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 67, s. 5
• 1966 – Malcolm Frager (z cyklu: Spotkania z Polihymnią), „Kurier Szczeciński” 1966 nr 69, s. 5
• 1967 – Po koncercie PFS... przy kandelabrach, „Głos Szczeciński” 1967 nr 42, s. 5
• 1967 – II Festiwal Pieśni Chóralnej w Międzyzdrojach pow. Wolin, „Głos Szczeciński” 1967 nr 161, s. 5
• 1967 – Ostatnie koncerty roku 1966, „Kurier Szczeciński” 1967 nr 10, s. 5
• 1967 – Sezon muzyczny 1967, „Vineta” 1967 nr 3, s. 105-114
• 1968 – Jubileuszowe koncerty, „Głos Szczeciński” 1968 nr 264, s. 5
• 1968 – Jubileusz Filharmonii, „Wiadomości Zachodnie” 1968 nr 44, s. 11
• 1969 – ... a spoczywa w Słupsku, „Głos Koszaliński” 1969 nr 312, s. 6
• 1969 – W sprawie artystycznej Sahary, „Głos Szczeciński” 1969 nr 69, s. 4
• 1969 – Stałe estrady, „Głos Szczeciński” 1969 nr 192, s. 3
• 1969 – Król instrumentów w Zamku, „Głos Szczeciński” 1969 nr 302, s. 5
• 1971 – Słowiki z podciętymi skrzydłami „Głos Szczeciński” 1971 z dn. 17 maja, s. 4
• 1975 – Z festiwalu w Kamieniu. Koncert polski, „Kurier Szczeciński” 1975 nr 160, s. 5
• 1975 – Z festiwalu w Kamieniu. Bach, „Kurier Szczeciński” 1975 nr 163, s. 5
• 1976 – ...Przed wejściem na estradę, „Kultura” 1976 nr 5, s. 12
• 1983 – Jesień w Tbilisi, „Ruch Muzyczny” 1983 nr 1, s. 17
• 1987 – IX Konkurs... Konkursu akt trzeci - ostatni?, „Ruch Muzyczny” 1987 nr 2, s. 8-10

Prelekcje (wybór)

• 1965 – Yehudi Menuhin - koncerty skrzypcowe Mozarta, Paganiniego i Brahmsa, Klub MPiK „Ruch”, Szczecin
• 1966 – Kompozytor tygodnia - Antoni Dworzak, Klub MPiK „Ruch”, Szczecin (13 lutego)
• 1966 – Morze w muzyce, Klub MPiK „Ruch”, Szczecin

Odznaczenia

• 1965 – Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego
• 1967 – Zasłużony Działacz Kultury
• 1969 – Srebrny Krzyż Zasługi
• 1972 – Honorowa Złota Odznaka Zasłużony Pracownik Łączności za udział w Harcerskiej Poczcie Polowej Powstania Warszawskiego
• 1975 – Honorowa Odznaka Komitetu do spraw Radia i TV
• 1975 – Medal XXX-lecia „Gryf Pomorski”
• 1976 – Medal za zasługi dla m. Słupska
• 1981 – Medal za zasługi dla m. Świnoujścia
• 1981 – Honorowa Odznaka za zasługi dla woj. słupskiego
• 1981 – Krzyż zasługi dla ZHP
• 1982 – Medal za zasługi dla woj. suwalskiego
• 1982 – Warszawski Krzyż Powstańczy
• 1983 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1984 – Medal im. J. Prądzyńskiego „Za odwagę w myśleniu i działaniu”
• 1984 – Medal zasługi dla m. Tarnowa
• 1985 – Odznaka Honorowa Złota Polskiego Związku Chórów i Orkiestr
• 1985 – Złota Odznaka Honorowa Tow. „Polonia”
• 1987 – Rozeta z mieczami do Krzyża zasługi dla ZHP
• 1987 – Odznaka za zasługi dla woj. tarnowskiego
• 1988 – Złota Odznaka „Za zasługi w rozwoju woj. pilskiego”
• 1989 – Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego
• 1989 – Krzyż Armii Krajowej
• 1993 – Krzyż Partyzancki
• 1993 – Medal za Warszawę 1939–1945
• 2002 – Tytuł „Honorowy Obywatel Miasta i Gminy Głogówek”
• 2007 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
• 2008 – Honorowa Złota Odznaka „Zasłużony dla Łączności” za działanie w Harcerskiej Poczcie Polowej
• 2010 – Odznaka „Zasłużony dla województwa opolskiego”
• 2014 – Odznaka Honorowa Gryfa Zachodniopomorskiego

Bibliografia

• Encyklopedia Szczecina t. II P-Ż (pod red. Tadeusza Białeckiego, autorka hasła Danuta Prandecka), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000
• Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
• 60 lat Polskiego Radia Szczecin (pod red. Mariana Kowalskiego), Polskie Radio Szczecin, Szczecin 2005

Inne źródła

• Materiały ze zbiorów Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie
• Materiały ze zbiorów Andrzeja Androchowicza

Autor opracowania: Andrzej Androchowicz