Jan Legut
Jan Legut (1923-1990) – dziennikarz, reporter, organizator dziennikarstwa morskiego w Szczecinie
STRONA W BUDOWIE
Życiorys
Jan Legut urodził się 24 czerwca 1923 roku w Sosnowcu w rodzinie robotniczej. Jego ojciec był szewcem, matka robotnicą fabryczną. Tuż przed wojną rozpoczął naukę w Państwowej Szkole Morskiej w Gdyni.
Jako ochotnik brał udział w kampanii wrześniowej. W czasie okupacji mieszkał w Kielcach. Tam wstąpił do jednej z komórek Związku Walki Zbrojnej. Aresztowany podczas masowych zatrzymań ulicznych, kilka miesięcy spędził w więzieniu. Zwolniony, zajął się nauczaniem na tajnych kompletach. Po utracie tej pracy zbiegł do lasu. Wstąpił do partyzantki należącej do 9 Dywizji Kieleckiej AK. Został żołnierzem zwiadu konnego 19 Pułku Piechoty. Po wyzwoleniu tych terenów w grudniu 1944 roku wstąpił na ochotnika do Wojska Polskiego. Służył w Oficerskiej Szkole Lotnictwa w Zamościu.
W styczniu 1946 roku wyjechał do Gdyni. Pracował w Morskim Urzędzie Rybackim (GUR), gdzie uzyskał rzetelną wiedzę praktyczną, którą w przyszłości spożytkował jako dziennikarz morski. Równocześnie został zatrudniony jako redaktor w dziale morskim tamtejszej filii Polskiej Agencji Prasowej (PAP). W 1947 roku jako pracownik GUR został wysłany przez ministerstwo żeglugi na studia rybackie do Anglii. Studiował na Wydziale Rybackim Szkoły Morskiej w Grimsby w hrabstwie Lincolnshire. Równocześnie pełnił funkcję przedstawiciela „Dalmoru” na port Grimsby.
Od czerwca 1946 roku związany ze Szczecinem. Początkowo pracował jako inspektor rybołówstwa dalekomorskiego w tutejszym Morskim Urzędzie Rybackim. Przewidywany na stanowisko doradcy ds. organizacji bazy rybołówstwa dalekomorskiego w Szczecinie, w sierpniu 1947 roku wypłynął w kilkutygodniowy rejs statkiem rybackim przedsiębiorstwa „Dalmor” do Szwecji, a potem na łowiska Morza Północnego. Tam zapoznawał się z warunkami pracy na statku, techniką połowu i konserwowania ryb, warunkami transportu i przeładunku ryb w portach polskich i zagranicznych. Po powrocie zrezygnował z pracy w Morskim Urzędzie Rybackim.
Zatrudnił się w redakcji „Głosu Szczecińskiego”, gdzie jako ekspertowi od spraw morskich, powierzono zorganizowanie działu morskiego dziennika. W gazecie tej, z krótką przerwą, przepracował jako reporter i kierownik działu morskiego niemal 20 lat (1947-1951 i 1954-1969). W 1967 roku na pokładzie masowca „Ziemia Szczecińska”, należącego do PŻM, odbył podróż dookoła świata. Relacje z tej podróży publikował później na łamach „Głosu”.
Współpracował również z wydawnictwami o charakterze morskim, m.in. z miesięcznikiem „Morze”, tygodnikiem marynarzy, rybaków i portowców „Ster” oraz z czasopismem „Bryza”, wydawanym przez PŻM. Przez pewien czas był redaktorem naczelnym tego magazynu.
W 1951 roku ówczesna dyrekcja Polskiego Radia w Szczecinie zaproponowała Janowi Legutowi, jako specjaliście od spraw morskich, pracę w rozgłośni. Jednak ze względu na jego działalność w AK podczas okupacji, propozycja ta została odrzucona przez władze partyjne. Dopiero po złożeniu stosownej samokrytyki, dziennikarz został przyjęty do radia, gdzie objął posadę kierownika Redakcji Morskiej. Był autorem reportaży i felietonów radiowych. W 1954 roku należał do ekipy sprawozdawczej z pochodu pierwszomajowego. W czerwcu tego samego roku zrezygnował z pracy w rozgłośni. W latach 1981-1983 Ośrodku TVP w Szczecinie, podobnie jak w rozgłośni radiowej, kierował Redakcją Morską. W swoich artykułach prasowych, a także audycjach radiowych i programach telewizyjnych, poruszał problemy związane z szeroko pojętą gospodarką morską. Uznawany był za wybitnego eksperta w tej dziedzinie.
Od 1969 roku był korespondentem berlińskim „Trybuny Ludu”.
W 1947 roku wstąpił do PPR. Pełnił funkcję sekretarza koła PPR przy Morskim Urzędzie Rybackim. Był członkiem sekcji Morskiej przy KW PPR w Szczecinie. W latach 1952-1954 był wiceprzewodniczącym Komisji Morskiej WRN w Szczecinie. Z ramienia Frontu Jedności Narodu został kandydatem na posła w okręgu wyborczym 94 (Szczecin - miasto i powiat) w wyborach 1957 roku.
Czynnie uprawiał sport. W 1947 roku z ekipą szczecińskich studentów brał udział w II Międzynarodowych Akademickich Mistrzostwach Polski w narciarstwie w Karpaczu. Uprawiał także żeglarstwo. W 1958 roku został członkiem Prezydium Sekcji Morskiej przy Zarządzie Wojewódzkim TWP w Szczecinie. Był skarbnikiem szczecińskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Nautologicznego (PTN).
Zmarł 12 września 1990 roku w Szczecinie.
Artykuły w prasie (wybór)
- 1957 – Głosuję bez skreśleń, „Kurier Szczeciński” 1957 nr 17, s. 6
- 1958 – Rady - bez dostępu do morza, „Głos Szczeciński” 1958 z dn. 31 stycznia
- 1958 – Mały kabotaż - duże pieniądze, „Głos Szczeciński” 1958 z dn. 11-12 października
- 1961 – Baśń z 1960 i jednej nocy (1). U bram królestwa Imanów, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 4, s. 1 i 5
- 1961 – Baśń z 1960 i jednej nocy (2). Port na pustyni, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 5, s. 1 i 7
- 1961 – Baśń z 1960 i jednej nocy (3). Miasto „nie z tej ziemi”, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 6, s. 5
- 1961 – Żeby to teraz mieć 16 lat... Okna na świat, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 29, s. 4-5
- 1961 – 15 lat nauki o Szczecinie i morzu, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 33, s. 1
- 1961 – „Sława szczecińskich stoczniowców”, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 33, s. 3
- 1961 – Hajda na lisa!, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 46, s. 1
- 1961 – Model karaweli, „7-my Głos Tygodnia” 1961 nr 51-52, s. 5 i 10
Audycje radiowe (wybór)
- 1955 – Dzwonko śledzia (emisja 17 lipca)
Rozmowy i wywiady w prasie z Janem Legutem (wybór)
- 1957 – Stanisław Rakowski, Rozmawiamy z kandydatem na posła - Janem Legutem, „Kurier Szczeciński” 1957 nr 11, s. 5
Odznaczenia
- Medal Zwycięstwa i Wolności
- Odznaka Grunwaldzka
- Srebrny Krzyż Zasługi
- Złoty Krzyż Zasługi
- odznaka „Zasłużony Pracownik Morza”
Bibliografia
- Encyklopedia Szczecina, t. I A-O (pod red. Tadeusza Białeckiego, autor hasła Władysław Daniszewski), Szczecin 1999
- Słowem i piórem. 50 lat dziennikarstwa na Pomorzu Zachodnim (pod red. Tadeusza Białeckiego), SDRP, Szczecin 1996
- Paweł Szulc, Zniewolony eter. Polskie Radio Szczecin w latach 1945-1989, IPN, Szczecin 2012
