Andrzej Dzierżanowski
| Andrzej Dzierżanowski | |||
| poeta, prozaik | |||
|
| |||
| Data urodzenia | 1930 | ||
| Miejsce urodzenia | Łazy | ||
Andrzej Dzierżanowski (ur. 1930) – poeta i prozaik
Życiorys
Andrzej Maria Dzierżanowski urodził się w 1930 roku w Łazach k. Radzymina. Jego ojciec był architektem. Dzieciństwo spędził na Podhalu. W czasie okupacji przebywał w Krakowie.
Do Szczecina przyjechał w 1946 roku. Tu ukończył gimnazjum i szkołę techniczną. Na życie zarabiał śpiewając w zawodowym chórze. Później podjął pracę w Biurze Projektów Budownictwa Przemysłowego. Wykładał także w szkole dla dorosłych.
Jako poeta zadebiutował w 1954 roku w prasie szczecińskiej. Został członkiem Koła Młodych przy szczecińskim oddziale Związku Literatów Polskich. Swoje wiersze i krótkie opowiadania zamieszczał m.in. w tygodniku „Ziemia i Morze”, „Poglądach” i w „Odrze”. Był współzałożycielem i członkiem grupy poetyckiej Metafora (Józef Bursewicz, Ryszard Grabowski i Janusz Krzymiński). Pojawienie się w 1956 roku tej grupy uznano za niezwykle ważne wydarzenie w literackim życiu Szczecina. Jest współautorem wydanego w 1958 roku tomiku poetyckiego Metafory.
Na wiele lat związał się z rozgłośnią Polskiego Radia w Szczecinie. Był lektorem. Współtworzył również cykl satyryczny Radiokuter (1954-1964) oraz cykliczną audycję kulturalną Magazyn artystyczny (1955-1963).
Współpracował ze środowiskiem studenckim Szczecina. Był członkiem Rady Artystycznej Akademickiego Teatrzyku Satyrycznego „Skrzat”. Pisał także teksty dla teatrzyku, m.in. do programu Można i tak (1958). Był autorem piosenek i programów dla amatorskich zespołów artystycznych.
Od 1961 roku jest członkiem ZLP.
Obecnie mieszka we Wrocławiu. Jest członkiem wrocławskiego oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Publikuje m.in. w Dolnośląskim Roczniku Literackim „Pomosty”.
Twórczość
Krytyk Zbigniew Pędziński pisał: (...) Dzierżanowski czuje się dobrze w poetyckim reportażu, ponieważ jest „wzrokowcem”, spostrzeżenia i bodźce wizualne najtrwalej i najplastyczniej odciskają się w jego wyobraźni, kształtują metaforę, modelują człony opisu.
Częstym tematem poezji Andrzeja Dzierżanowskiego był Szczecin, jego ulice, port.
Poezja
- 1956 – Apostrofa do księżyca, Przedmieście (wiersze), „Ziemia i Morze” 1956 nr 2, s. 5
- 1956 – Chemia (fraszka), „Ziemia i Morze” 1956 nr 10, s. 7
- 1956 – Srebro, Fabryka Cyklopów, „Ziemia i Morze” 1956 nr 12, s. 5
- 1959 – Podróże nocą - Wyd. Poznańskie, Poznań
- 1959 – Deszcz (wiersz), „Dodatek literacki Głosu Szczecińskiego” luty 1959, s. 2
- 1967 – Przez ogrody - Wyd. Morskie, Gdynia
- 2004 – Dwa światy
Proza
- 1956 – ***, „Ziemia i Morze” 1956 nr 3, s. 5
- 1998 – Autem w sobotę (opowiadania), Wydawnictwo „Okis”, Wrocław (Biblioteka Wrocławskiego Oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich)
Antologie
- 1955 – Dom nad Odrą - wyd. ZWZMP, Szczecin
- 1958 – Szczecin literacki (antologia twórców szczecińskich), - wyd. ZLP, Szczecin (cykl: Szczecińska Biblioteczka Debiutów)
- 1959 – Almanach młodych - wyd. Iskry, Warszawa
- 1962 – Poeci pomorscy (almanach t. I) - Wydawnictwo Morskie, Gdynia
- 1964 – Poeci pomorscy (almanach t. II) - Wydawnictwo Morskie, Gdynia
Ponadto jego utwory były publikowane w okolicznościowych zbiorach wydanych z okazji Opolskiej Wiosny (1960) i IV Zjazdu Pisarzy Ziem Zachodnich i Północnych w Szczecinie (1961).
Artykuły w prasie
- 1956 – Kochankowie nowej muzy, „Ziemia i Morze” 1956 nr 7, s. 7
- 1957 – Dwadzieścia lat naprzód, sto lat wstecz, „Ziemia i Morze” 1957 nr 5
Radio
| Tytuł | Autor | Reżyseria (adaptacja radiowa), realizacja | Obsada | Data pierwszej emisji |
|---|---|---|---|---|
| Wiersze Andrzeja Dzierżanowskiego | Andrzej Dzierżanowski | 5 listopada 1958 | ||
| Nowe wiersze poetów szczecińskich | Józef Bursewicz, Andrzej Dzierżanowski, Eliasz Rajzman, Helena Raszka, Ireneusz Krzysztof Szmidt | Juliusz Burski | Włodzimierz Bednarski, Danuta Chudzianka, Jan Tesarz | 26 maja 1964 |
Nagrody i wyróżnienia
- 1955 – II nagroda w konkursie Polskiego Radia za opowiadanie
- 1957 – II nagroda w konkursie ZLP i Prezydium MRN w Szczecinie za wiersze
- 1958 – II nagroda w konkursie na opowiadanie marynistyczne
- 1962 – I nagroda w szczecińskim konkursie literackim za wiersze
Bibliografia
- Zbigniew Jarzębowski, Słuchowiska szczecińskiego radia, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009
- Maria Kowalewska, Pisarze Szczecina i Koszalina - noty biograficzno-bibliograficzne [w:] Pisarze Pomorza Zachodniego, Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1967
- Literatura na Pomorzu Zachodnim do końca XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny (pod red. Ingi Iwasiów i Erazma Kuźmy, autor hasła Tadeusz Grabowski), Kurier-Press, Szczecin 2003
