Hanna Rajkowska

Z Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Hanna Rajkowska
aktorka, reżyserka
brak zdjecia
(fot. ze zbiorów Instytutu Teatralnego w Warszawie)
Data urodzenia 8 lipca 1888
Miejsce urodzenia Kraków
Data śmierci 13 czerwca 1966
Miejsce śmierci Warszawa


Hanna Rajkowska (1888-1966) – aktorka, reżyserka teatralna, organizatorka życia teatralnego Szczecina

Życiorys

Hanna (także Anna) Rajkowska, pseud. Hanka Pomian (właśc. Hanna Rehmann), urodziła się 8 lipca 1888 roku w Krakowie. Była córką Franciszka Rehmanna i Michaliny z Łysakowskich. Po ukończeniu ośmioklasowego Instytutu Żeńskiego przez dwa lata uczęszczała na kursy handlowe. Później wstąpiła do szkoły dramatycznej prowadzonej w Krakowie przez aktora i reżysera Kazimierza Gabryelskiego.

Na scenie zadebiutowała 1 października 1909 roku w zespole Juliana Myszkowskiego w Lublinie. Wkrótce przyjęła pseudonim sceniczny Hanka Pomian. Występowała w zespołach objazdowych, z którymi objechała większość miast południowo-wschodniej Polski. Grała m.in. w kierowanym przez aktora i reżysera Edmunda Rygiera Teatrze Ludowym w Krakowie (1912), w lwowskim Ulu, Teatrze Miniatury w Warszawie (1913), krakowskich teatrach Nowości i Miejskim Teatrze Powszechnym (1914-1916) oraz w Teatrze Kieleckim pod dyrekcją Stefana Szczuki-Żylińskiego (1917-1921). Od 1923 do 1935 roku występowała w Brześciu nad Bugiem. Tu kolejno była aktorką w Teatrze Żołnierza Polskiego, a następnie w amatorskich teatrach Kolejowym i Oświatowym. W latach 1935-1937 grała w Krakowie. W sez. 1935/36 w trasach objazdowych (tzw. Krakowski Teatr Objazdowy), a potem w Miejskim Teatrze im. Julisza Słowackiego (sez. 1936/37). W latach 1938-1939 była aktorką Teatru Społecznego w Brześciu nad Bugiem. Od debiutu do wybuchu II wojny światowej występowała w zespołach prowadzonych m.in. przez Henryka Karola Czarneckiego, Dante Baranowskiego i męża, Tadeusza Rajkowskiego (1880-1941).

Po zajęciu Brześcia przez wojska radzieckie, została wcielona do polskiego zespołu rewiowego, wchodzącego w skład Białoruskiej Państwowej Estrady (Bieł-Gos-Estrada). Z zespołem tym występowała do chwili wkroczenia w czerwcu 1941 roku na te terytoria wojsk niemieckich. W listopadzie 1941 roku objęła stanowisko wykładowcy dykcji i deklamacji w brzeskim Studium Dramatycznym. Występowała również w Teatrze Miejskim. W 1943 roku, po rozstrzelaniu przez Niemców dyrektora teatru i zesłaniu kierownika Studium do obozu koncentracyjnego, na podstawie fikcyjnego zaświadczenia lekarskiego zwolniła się z posady w teatrze. Zatrudniła się jako sprzedawczyni w sklepie papierniczo-zabawkarskim.

W lipcu 1944 roku została przymusowo repatriowana z Brześcia. Wyjechała na Lubelszczyznę, gdzie we wsi Przegaliny zarabiała na życie jako krawcowa. Od stycznia 1945 roku prowadziła młodzieżowy amatorski zespół teatralny przy Domu Kultury w Radzyniu.

Do Szczecina przyjechała 13 sierpnia 1945 roku. Tu, wspólnie z przybyłym w tym samym czasie do miasta śpiewakiem i nauczycielem muzyki, Zbigniewem Lubasem, oraz przy pomocy Wojewódzkiego Urzędu Informacji i Propagandy w Szczecinie, rozpoczęła organizowanie pierwszej w powojennym Szczecinie placówki teatralnej. Teatr ten otrzymał nazwę Grażyna. W dniu 2 września 1945 roku w sali WUIiP przy ul. Swarożyca 5 wyreżyserowała estradową składankę Nasz debiut, na którą składały się skecze, pieśni i piosenki oraz recytacje i układy taneczne. Spektakl do dziś uznaje się za pierwszą polską rewię na Ziemiach Odzyskanych. Wraz z aktorami z zespołu, Marią Goriaczew i Zbigniewem Lubasem (śpiew) oraz Stanisławem Baumanem (akompaniament), występowała przed szczecińską publicznością na wieczorach artystycznych organizo­wanych w siedzibie teatru przy al. Wojska Polskiego.

W grudniu 1945 roku w miejsce działającego Teatru Grażyna (przez krótki okres Koło Dramatyczne przy KM PPR) wraz z Janem Czabanowskim i Zbigniewem Lubasem zorganizowała Teatr Mały, często od nazwiska dyrektora nazywany Teatrem Małym Zbigniewa Lubasa. W latach 1946-1947 była aktorką i kierownikiem artystycznym tej placówki. Także z sukcesem reżyserowała. W latach 1947-1948 należała do zespołu Teatru Komedia Muzyczna (późn. Teatr Polski). Później współpracowała z Artosem.

W 1951 roku wyjechała do Częstochowy, gdzie od 15 lipca tego roku do 1962 roku grała w Teatrze im. Adama Mickiewicza. W 1962 roku zamieszkała w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie.

Z małżeństwa z Tadeuszem Rajkowskim miała dwóch synów – Bolesława (1909-1992), dziennikarza i redaktora naczelnego „Kuriera Szczecińskiego”, i Tadeusza (1910-1992), scenografa teatralnego, związanego m.in. ze scenami szczecińskimi.

Od 1921 roku była członkinią Związku Artystów Scen Polskich (nr leg. 941; po weryfikacji w marcu 1947 - nr leg. 759).

Zmarła 13 czerwca 1966 roku w Warszawie.

Twórczość artystyczna (Szczecin)

Tytuł Autor Reżyseria Forma twórczości Postać Teatr Data premiery
Nasz debiut program składany Hanna Rajkowska reżyseria Teatr Grażyna 2 września 1945
Grube ryby Michał Bałucki Jan Czabanowski obsada aktorska Dorota Teatr Mały 26 grudnia 1945
Majster i czeladnik Józef Korzeniowski Hanna Rajkowska reżyseria, obsada aktorska Teatr Mały 21 lutego 1946
Walący się dom Maria Morozowicz-Szczepkowska Jan Czabanowski obsada aktorska Helena Teatr Mały 11 maja 1946
Gdzie diabeł nie może Roman Niewiarowicz Jan Czabanowski obsada aktorska Kundzia Teatr Mały 6 lipca 1946
Mariusz Marcel Pagnol Zdzisław Karczewski obsada aktorska Honoryna Komedia Muzyczna 14 lutego 1947
Panna Maliczewska Gabriela Zapolska Zdzisław Karczewski obsada aktorska Żelazna Komedia Muzyczna 1 marca 1947
Mąż pognębiony Molière Henryk Lotar obsada aktorska Pani de Sotenville Komedia Muzyczna 20 marca 1947
Moralność pani Dulskiej Gabriela Zapolska Artur Młodnicki obsada aktorska Dulska Komedia Muzyczna 4 października 1947
Ożenek Mikołaj Gogol Franciszek Rychłowski obsada aktorska Fiekła Iwanowna, swatka Teatr Polski 8 listopada 1947
Głupi Jakub Tadeusz Rittner Franciszek Rychłowski obsada aktorska Marta Teatr Polski 13 grudnia 1947
Przyjaciel nadejdzie wieczorem Yvan Noe, Jacques Companeez Henryk Lotar obsada aktorska Katarzyna Teatr Polski 31 stycznia 1948
Pani prezesowa Maurice Hennequin, Pierre Veber Henryk Lotar obsada aktorska Aurora Teatr Polski 12 czerwca 1948
Grube ryby Michał Bałucki Władysław Stoma obsada aktorska Dorota Teatr Polski 14 września 1948



Odznaczenia

  • 1959 – Złoty Krzyż Zasługi



Bibliografia

Inne





IES64.png
Autor opracowania: Andrzej Androchowicz


Źródło: „http://pomeranica.pl/index.php?title=Hanna_Rajkowska&oldid=204877”