Płyta Dewitza z zamku w Dobrej (powiat łobeski)

Płyta Dewitza z zamku w Dobrej
Fot. G. Solecki, A. Piętak.
Autor	Mistrz tablic erekcyjnych
Lokalizacja	Muzeum Narodowe w Szczecinie, Wały Chrobrego 3, wystawa czasowa Magazyn Sztuki Dawnej, nr inw.: MNS/Szt/680
Data powstania	1538 r.
Materiał	wapień gotlandzki (?), polichromia; 72 x 128 x 12 cm
Wymiary	{{{wymiary}}}

Płyta Jobsta Dewitza z zamku w Dobrej – kamienna płyta fundacyjna z herbami kanclerza Księstwa Wołogoskiego Jobsta (Josta) Dewitza i jego żony Ottilie von Arnim z zamku w Dobrej koło Nowogardu (niem. Daber), w powiecie łobeskim, z 1538 r.

Opis

Płaskorzeźbiona płyta z dwoma herbami zwróconymi ku sobie i niewielką inskrypcją ponad nimi. Po lewej stronie herb rodu von Dewitz: na czerwonej tarczy trzy złote puchary z pokrywką (Deckelpokal), w klejnocie hełmu dwie ręce trzymające złoty puchar.

Po prawej stronie herb jego żony Ottilie von Arnim: na czerwonej tarczy dwie białe (srebrne) belki, dwa rogi w klejnocie. W klejnoty wpisany został podzielony rok powstania płyty „15 – 38”.

Inskrypcja powyżej w majuskule: IOST.VA.DEWICZE / DILIGE.VA.ARNIM. Płyta łączy elementy późnogotyckie - tarcze herbowe w typie turniejowym - z renesansowo ukształtowanymi mięsistymi labrami o charakterystycznych wolutowych zakończeniach.

Historia i znaczenie

Jobst Dewitz (Jost Dewitz) był radcą i kanclerzem księcia wołogoskiego Filipa I. Szczególnie zasłużył się we wprowadzeniu doktryny luterańskiej na Pomorzu. Osobiście uczestniczył również w wizytacji nowo powołanych ewangelickich kościołów.

Płyta została ufundowana przez kanclerza i umieszczona nad portalem jego rezydencji w Dobrej (niem. Daber), w powiecie łobeskim, na pamiątkę przebudowy zamku w 1538 r.

W okresie wojny trzydziestoletniej zamek uległ częściowemu zniszczeniu. W 1808 r. został sprzedany przez Karla Ludwiga von Dewitz. Płyta została przeniesiona do dworku Dewitzów w Mołdawinie i umieszczona w elewacji nad jego wejściem. Ze zniszczonego dworu płytę w 1970 r. - decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków - przeniesiono do Muzeum Narodowego w Szczecinie.

Rzeźbę z zamku w Dobrej wykonał artysta określany mianem Mistrza tablic erekcyjnych, który pracował na dworach współregentów Księstwa Pomorskiego - księcia Barnima IX (XI) w Szczecinie (płyta fundacyjna Barnima IX (XI) z zamku w Szczecinie, 1538) i Filipa I w Wolgast (Płyta fundacyjna Filipa I z zamku w Wolgast). Stanowi wczesny przykład rzeźby o cechach renesansowych z terenu Pomorza Zachodniego.

Bibliografia

• Glińska Maria, Plastyka kamienna na Pomorzu Zachodnim w latach 1530–1640, [w:] Sztuka Pomorza Zachodniego, red. Z. Świechowski, Warszawa 1973, s. 305–365.
• Hamberg Federowicz Aleksandra, Zabytkowe dwory i pałace województwa zachodniopomorskiego, 2014, w: bdz.szczecin.pl [online]. [Przeglądany 30 listopada 2017].
• Krasnodębska Kinga, Nowożytna rzeźba kamienna na dworach książąt pomorskich w okresie złotego wieku Pomorza, [w:] Złoty wiek Pomorza. Sztuka na dworze książąt pomorskich w XVI i XVII wieku, pod red. R. Makały, kat. wyst., Szczecin 2013, s. 61–79.
• Lemcke Hugo, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungsbezirks Stettin, Bd. 3, H. 10: Der Kreis Regenwalde, Stettin 1912.

Linki zewnętrzne

• Zamek von Dewitzów, Dobra
• Mołdawin

Autor opracowania: Kinga Krasnodębska

Redakcja: Sylwia Wesołowska