Tadeusz Bursztynowicz

Z Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Tadeusz Bursztynowicz
reżyser, dyrektor teatru
brak zdjecia
Data urodzenia 21 marca 1920
Miejsce urodzenia Złoczew
Data śmierci 6 maja 1985
Miejsce śmierci Warszawa



Tadeusz Bursztynowicz (1920-1985) – reżyser, dyrektor Teatru Muzycznego w Szczecinie

Życiorys

Tadeusz Bursztynowicz urodził się 21 marca 1920 roku w Złoczewie k. Sieradza. Był synem Michała Bursztynowicza i Antoniny z Janickich. Od początku lat 30. jego rodzina mieszkała we Włodzimierzu Wołyńskim. Tu, w 1934 roku, ukończył kurs teoretyczny dla kandydatów na pilotów szybowcowych. Uczęszczał do Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczego, gdzie uczył się także gry na skrzypcach i podstaw muzyki. Egzamin maturalny zdał w roku 1939 roku. Jako junak Hufców Pracy, brał udział budowie linii obronnej na prawym brzegu Warty w Woźnikach k. Sieradza. Wyjechał do Lwowa, gdzie zdał egzamin na medycynę na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza. Studiów jednak nie podjął.

Od najmłodszych lat pragnął być śpiewakiem. W latach 1939-1940 uczęszczał do Średniej Szkoły Muzycznej we Lwowie. Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej i zajęciu Lwowa przez Niemców, wyjechał do rodziny w Grzegorzewicach k. Żyrardowa, gdzie fikcyjnie zatrudniony był jako praktykant rolny. Później przeniósł się do Grzmiącej k. Białobrzegów.

Od 1943 roku przebywał w okupowanej Warszawie. Był urzędnikiem w firmie budowlanej, a potem pracował jako kelner w barze „Pod Znachorem”. Równocześnie brał lekcje śpiewu u Adama Didura. Działał w podziemiu, gdzie nosił pseudonim Miś. W stopniu podporucznika należał do Korpusu Bezpieczeństwa AK. Z formacją tą uczestniczył w powstaniu warszawskim. Po klęsce powstania dostał się do obozu przejściowego w Pruszkowie, skąd wyjechał do rodziny do Grzmiącej. Krótko przebywał w Milanówku, skąd w lutym 1945 roku udał się do Krakowa. Tu spotkał Adama Didura. W marcu tego samego roku rozpoczął studia wokalne w Państwowym Śląskim Konserwatorium w Katowicach w klasie Didura. Za namową i przy współpracy Adama Didura podjął się zorganizowania teatru operowego na Śląsku. Na tym polu położył ogromne zasługi.

Od 1 kwietnia 1945 do 1949 roku był dyrektorem administracyjnym, intendentem, a w ostatnim okresie wicedyrektorem Opery Katowickiej z siedzibą w Bytomiu. Prowadząc teatr na własną finansową odpowiedzialność, w dniu 25 lutego 1947 roku cały majątek teatru przekazał powołanemu w grudniu 1946 roku Stowarzyszeniu Opera Śląska, doprowadzając tym samym do upaństwowienia teatru. Od 1 sierpnia 1949 do 15 października 1950 roku zajmował stanowisko dyrektora naczelnego Opery Śląskiej w Bytomiu. W latach 1946-1949 pobierał lekcje śpiewu u Stefana Beliny-Skupiewskiego, tenora i dyrektora artystycznego Opery. Mimo dobrych warunków wokalnych (tenor o ciepłym brzmieniu) i interesujących warunków zewnętrznych, zrezygnował z kariery śpiewaka na rzecz administrowania placówkami teatralnymi.

W 1950 roku wyjechał do Warszawy, gdzie 16 października powierzono mu stanowisko dyrektora naczelnego placówki o nazwie Państwowa Opera i Filharmonia Warszawska. Po jej podziale w styczniu 1952 roku, stanął na czele Państwowej Opery w Warszawie. Przyczynił się wówczas do przebudowy gmachu „Roma” na potrzeby opery i operetki. Zwolniony ze stanowiska w lipcu 1952 roku, został kierownikiem działu w Agencji Imprez Artystycznych „Artos” (od 1 sierpnia 1952 do 1 października 1953).

W latach 1953-1954 kierował Państwowym Teatrem Komedii Muzycznej (dawny Teatr Nowy) przy ul. Puławskiej w Warszawie. W styczniu 1954 został także kierownikiem artystycznym tej placówki. Po przemianowaniu teatru w styczniu 1955 roku na Operetkę Warszawską, został jej kierownikiem artystycznym i dyrektorem (od 24 maja 1957). Za jego kadencji, w styczniu 1960 roku, wystawiono Borysa Godunowa Modesta Musorgskiego z Bernardem Ładyszem w roli tytułowej, spektakl uważany do dziś za jedno z najwybitniejszych przedstawień w historii polskiego teatru operowego. Operą Warszawską kierował do 1970 roku, gościnnie reżyserując przedstawienia także w innych miastach Polski, m.in. Wesołą wdówkę (1966) i Krainę uśmiechu (1970) Franza Lehára w Bydgoszczy. W latach 1959-1962 podjął studia na Wydziale Reżyserii Wyższej Szkoły Teatralnej.

W 1971 roku przeniósł się do Szczecina. Tu 1 lipca stanął na czele Teatru Muzycznego, który pod jego dyrekcją wkrótce awansował z operetki do rangi sceny muzyczno-operowej. Już na wstępie podjął starania o przeniesienie Teatru Muzycznego z dotychczasowej siedziby w sali gimnastycznej Komendy Wojewódzkiej MO przy ul. Potulickiej do innego budynku. W 1972 roku uzyskał zgodę na przeniesienie teatru do nowych pomieszczeń. Początkowo siedziba Teatru Muzycznego miała się mieścić w budynku Teatru Polskiego, który miał zostać rozbudowany (m.in. powiększenie widowni do 1000 miejsc). Do adaptacji budynku na potrzeby sceny muzycznej jednak nie doszło. Wkrótce otrzymał propozycje przeniesienia Teatru Muzycznego do odbudowywanego skrzydła w Zamku Książąt Pomorskich. Wykorzystując okres przeznaczony na adaptację pomieszczeń zamkowych (remont zakończono w 1978), powiększył zespół artystyczny. Sprowadził do Szczecina wielu młodych solistów, muzyków, tancerzy i dyrygentów. Z jego inicjatywy zmianie uległ też profil teatru. Wzorując się na modelu sceny niemieckiej, wprowadził do repertuaru szczecińskiego Teatru Muzycznego także opery i balety. Już w listopadzie 1978 roku wystawił we własnej reżyserii Wesołe kumoszki z Windsoru Nicolaia, które odniosły spory sukces. Kolejnym krokiem było zwiększenie liczby premier do sześciu rocznie. W kolejnych latach jego dyrekcji teatr dawał do 300 przedstawień rocznie dla ok. 120 tys. widzów. Po raz pierwszy w historii szczecińskiej sceny muzycznej wybrane spektakle były przygotowywane również z myślą o telewidzach. Realizowane przez szczeciński Oddział Telewizji Polskiej, były później emitowane w programie ogólnopolskim. Coraz częściej zapraszano na gościnne występy lub do współpracy artystów z innych teatrów muzycznych i operowych w kraju (m.in. Barbara Bittnerówna). Podjął także bardzo owocną współpracę i wymianę artystyczną ze wschodnioniemieckimi scenami muzycznymi, m.in. ze słynnym Volkstheater w Dessau. Tam, w 1976 roku, wyreżyserował operetkę Student żebrak.

Mimo ciężkiej choroby, nie ustawał w pracy dla sceny muzycznej. Był wieloletnim skarbnikiem Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego i członkiem SPATiF (ob. ZASP).

Żonaty ze śpiewaczką Jadwigą Lachetówną (1920-2006), z którą ślub wziął 23 grudnia 1950 roku w Katowicach. Ich syn Jacek (ur. 28 lipca 1952 w Warszawie) jest aktorem.

Zmarł 6 maja 1985 roku w Warszawie, w trakcie przygotowań do premiery opery Zamek na Czorsztynie Karola Kurpińskiego.

Z inicjatywy szczecińskiego Stowarzyszenia „Czas Przestrzeń Tożsamość”, 2 listopada 2015 roku na Cmentarzu Centralnym posadzono Drzewko Pamięci, którym uhonorowano Tadeusza Bursztynowicza jako osobę zasłużoną dla życia kulturalnego Szczecina

  • Bursztynowicz Tadeusz02.jpg

  • (fot. Edward Hartwig - ze zbiorów NAC)



Działalność artystyczna (Szczecin)

Teatr

Tytuł Kompozytor Autor libretta Forma twórczości Teatr data premiery
Kraina uśmiechu Franz Lehár Victor Léon, Ludwig Herzen reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 15 grudnia 1971
Krakowiacy i Górale Jan Stefani Wojciech Bogusławski reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 19 kwietnia 1972
Domek trzech dziewcząt Heinrich Berté wg muzyki Franza Schuberta Alfred Willner, Heinz Reichert wg powieści Schwammerl Rudolfa Hansa Bartscha inscenizacja i reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 18 lipca 1973
Nicole Michael Jary Andreas Bauer wg Ernsta Nebhuta inscenizacja i reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 28 grudnia 1973
Pancerni i pies Benedykt Konowalski Maria i Janusz Przymanowscy inscenizacja i reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 25 kwietnia 1974
Piękna Helena Jacques Offenbach Janusz Minkiewicz wg Henri Meilhaca i Ludovica Halevy'a reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 19 lutego 1975
Wesoła wdówka Franz Lehár Victor Léon, Leo Stein reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 28 stycznia 1976
Rose Marie Rudolf Friml, Herbert Stothart Otto Harbach, Oskar Hammerstein reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 25 maja 1977
Wesołe kumoszki z Windsoru Otto Nicolai Herman Mosenthal wg Williama Shakespeare'a reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 22 listopada 1978
Baron cygański Johann Strauss syn Ignaz Schnitzer wg noweli SaffiMaurycego Jokaya reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 14 listopada 1979
Straszny dwór Stanisław Moniuszko Jan Chęciński reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 10 lipca 1980
Madama Butterfly Giacomo Puccini Luigi Illica i Giuseppe Giacosa wg powieści Johna Luthera Longa i dramatu Davida Belasco reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 27 stycznia 1982
Halka Moniuszko Stanisław Włodzimierz Wolski reżyseria z Ewą Kołogórską Państwowy Teatr Muzyczny 17 czerwca 1982
Toto Marek Sart Małgorzata Goraj reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 27 stycznia 1983
Traviata Giuseppe Verdi Francesco Maria Piave wg Damy kameliowej Aleksandra Dumasa syna reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 23 czerwca 1983
Mój przyjaciel Bunbury Gerd Natschinski Helmut Bez i Jürgen Degenhardt wg komedii Bądźmy poważni na serio (Brat marnotrawny) Oscara Wilde'a reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 14 czerwca 1984
Tosca Giacomo Puccini Luigi Illica i Giuseppe Giacosa wg Victoriena Sardou reżyseria Państwowy Teatr Muzyczny 6 lutego 1985
Kraina uśmiechu Franz Lehár Victor Léon, Ludwig Herzen przekład (reżyseria: Wiesław Ochman) Opera na Zamku 24 stycznia 2007





Telewizja

Tytuł Kompozytor Autor libretta Reżyseria Realizacja TV Rodzaj twórczości Data premiery
Krakowiacy i Górale Jan Stefani Wojciech Bogusławski Tadeusz Bursztynowicz reżyseria 1 stycznia 1973 (TVP1 - pr. ogólnop.)
Aniuta Jurij Siergiejewicz Milutin Wiesław Głowacz (scenariusz) wg Jakuba Zyskinda Tadeusz Bursztynowicz Irena Sobierajska reżyseria 3 czerwca 1975 (TVP2 - pr. ogólnop.)



Nagrody i wyróżnienia



Odznaczenia

Zasluzony Dzialacz.jpg



O Tadeuszu Bursztynowiczu

  • (...) Tak więc szczeciński Teatr Muzyczny liczy już sobie więcej niż 25 lat. Przez poważną część tego okresu był on jedynie teatrem operetkowym; dopiero Tadeusz Bursztynowicz, który notabene dyrekcję tej placówki sprawuje już od lat dwunastu (jak ten czas leci...), pokusił się o to, by bardziej wszechstronnie ukształtować jej charakter i bardziej ambitne nadać jej oblicze, wprowadzając na jej scenę, obok operetek i musicali, także operę i balet. Jego też energicznym i usilnym staraniom w znacznej mierze zawdzięczać należy fakt, że z prymitywnej „tymczasowej” siedziby przy ul. Potulickiej (powstałej w wyniku zaadaptowania pomieszczeń... dawniejszej sali gimnastycznej i klubu milicyjnego) Teatr mógł pod koniec lat siedemdziesiątych przenieść się do odbudowywanego stopniowo zachodniego i południowego skrzydła Zamku Książąt Pomorskich, zyskując stokroć lepsze warunki pracy, no i salę, do której także publiczność wkracza z przyjemnością. (Józef Kański, Verdi i jubileusz szczecińskiego teatru, „Ruch Muzyczny” 1983 nr 20, s. 1)



Ciekawostki

Bursztynowicz Tadeusz04.jpg
  • W „Kronice Miasta Szczecina 1985” ukazał się artykuł Mikołaja Szczęsnego Wspomnienie o Tadeuszu Bursztynowiczu. Dyrektor spełnionych marzeń
  • W dniu 24 stycznia 1997 roku na ścianie wschodniego skrzydła Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie odsłonięto pamiątkową tablicę poświęconą dyrektorowi Tadeuszowi Bursztynowiczowi. Fundatorem tablicy było Stowarzyszenie Miłośników Opery i Operetki w Szczecinie. Tablicę wykonał Zakład Kamieniarski Edwarda Momota
  • W plebiscycie „Szczecinianie Stulecia”, ogłoszonym na przełomie XX i XXI wieku przez Gazetę Wyborczą (edycja szczecińska), Rozgłośnię Radiową i TVP Szczecin, Tadeusz Bursztynowicz zajął 55 miejsce



Bibliografia

Inne



IES64.png
Autor opracowania: Andrzej Androchowicz


Źródło: „http://pomeranica.pl/index.php?title=Tadeusz_Bursztynowicz&oldid=220025”