Zamek Odrzański
Zamek Odrzański (niem. Oderburg, Aderburg) – nieistniejąca obecnie letnia rezydencja Gryfitów w dzielnicy Szczecina Grabowo (okolice Stoczni Szczecińskiej).
Renesansowy Zamek Odrzański składał się z siedziby księcia - "Dużego Domu” oraz kościoła i zabudowań gospodarczych (browar, piekarnia, stajnie). Górowały nad nimi trzy wieże. Fasada zamku ozdobiona była marmurowymi figurami księcia Barnima XI i jego żony. Dookoła rozpościerały się poklasztorne ogrody, w których m.in. hodowano kuce oraz zwierzęta leśne (sarny, jelenie).
Historia
W 1360 roku książę Barnim III założył w podszczecińskiej wsi Grabowo zakon kartuzów. Liczne nadania pozwoliły rozbudować klasztor, ale jednocześnie doprowadziły zakonników do łamania reguł zakonnych. W XVI w. na Pomorzu wprowadzono reformację, a po sekularyzacji (1538) klasztor został przejęty przez księcia szczecińskiego. W 1551 roku, w wielkim pożarze miasta, spłonęło wschodnie skrzydło zamku w Szczecinie, więc Barnim X zlecił mistrzowi Casparowi Treissowi przebudowę dawnego klasztoru na swoją siedzibę (przebywał w niej do śmierci 2 listopada 1573 roku)[1]. Z racji bezpośredniego położenia nad Odrą książęca rezydencja otrzymała nazwę Oderburg (Zamek Odrzański).
Po kartuzach na zamku pozostała kaplica, dla której książę ufundował bogate wyposażenie. W czasach nowożytnych zostało ono przeniesione do kościoła w Sownie.
Na Zamku Odrzańskim gościło wielu europejskich władców, w tym cesarz Maciej Habsburg (1612), król szwedzki Gustaw II Adolf. W 1619-1620 roku więźniem zamkowych lochów była Sydonia, z hrabiowskiego rodu Borków, znana z procesu o czary.
Po 1630 roku władający Pomorzem i Szczecinem Szwedzi nie zadbali o dawną siedzibę Gryfitów i zaczęła ona popadać w ruinę. Wyposażenie zamku i kościoła wywieziono do różnych miejsc, a zamkowe mury zaczęto systematycznie rozbierać w 1652 roku, a ostatecznie zburzono go w 1677, podczas oblężenia Szczecina przez Brandenburczyków. W XIX wieku pozostałe po kompleksie klasztorno-zamkowym fundamenty i niewielkie fragmenty ścian zabudowano kamienicami mieszkalnymi. Wszystko to uległo zniszczeniu podczas bombardowań Szczecina i pobliskiej stoczni w czasie II wojny światowej. Dzisiaj nawet nie wiadomo, gdzie dokładnie zlokalizowany był Zamek Odrzański. Jako prawdopodobne przyjmuje się okolice wzniesienia dominującego nad bramą główną Stoczni Szczecińskiej[2] (postoczniowe biurowce z lat 70. XXw. i przychodnia, pomiędzy ulicami Antosiewicza – Firlika – Łyskowskiego).
Jedynymi pozostałościami po zamku są XVII wieczne ryciny Heinricha Kotego oraz iglica wieńcząca zamkową wieżę w dawnym herbie Grabowa.
Przypisy
Źródła
- Tadeusz Białecki (red.): Encyklopedia Szczecina, T1 (A-O), Wyd. US-Instytut Historii, Szczecin 1999, s. 302, 480, ISBN 83-87341-45-2
- Janina Kochanowska: Tajemnice Pomorza. Wyd. Oficyna In Plus, Szczecin 2004, s. 35, ISBN 83-89402-09-2
Zobacz też
- Klasztor Kartuzów w Grabowie
- Cmentarz przy ul. Hutniczej
- Zamek Odrzański
- Grabowo
- Grabowo (Szczecin)
- Herb Miasta Grabowo
Linki zewnętrzne
